به عنوان عضو شوراي مركزي حزب كارگزاران، چگونه با اين حزب آشنا شده و به عضويت در آمديد؟
حزب كارگزاران از جمله احزاب قديمي، مهم و پرطرفدار است و در بين احزاب موجود در كشور، جزو منسجم‌ترين‌ها محسوب مي‌شود. البته حزب فراز و فرود‌هايي را تجربه كرده و در يك دوره زماني هم سرپا و پويا بود و البته در دوره‌اي هم بنا به دلايلي، كمرنگ شد. معمولا احزاب، معلول وضعيت سياسي خود بوده‌اند. من از دهه 70 فعاليت‌هاي حزبي را شروع كردم اما از سال 93 آشنايي بيشتري با اين حزب پيدا كردم. كارگزاران از 93 به بعد سعي كرد خود را پيدا كرده و تغييراتي را در ميان افراد ايجاد كند تا شاهد انسجام بيشتر باشيم. به همين جهت افراد جديدي را جذب كرده تا يك به‌روز رساني مناسبي را در فضاي حزب به وجود آورند. من هم از اواخر سال 93 آشنايي كاملي با حزب پيدا كردم و در سال 94 به دعوت دوستان به شوراي مركزي حزب رفته و تا به امروز به طور جدي در حزب كارگزاران فعاليت مي‌كنم.
نقش آيت‌ا... هاشمي‌رفسنجاني را در ايجاد همراهي و همدلي بين اين دو قوه و انتخابات اخير چگونه مي‌بينيد؟
نظر من نسبت به شخص آيت‌ا... هاشمي‌رفسنجاني چنين است كه ايشان جدا از نظر بزرگاني كه در طول انقلاب از آنها تبعيت كرديم، نيست. از شخص امام (ره) تا مقام معظم رهبري و همه بزرگاني كه به صورت مستقيم و غير مستقيم درباره آيت‌ا... هاشمي صحبت كرده‌اند، او را استوانه و پشتيبان معنوي انقلاب معرفي كرده و نظرات ما هم برگرفته از نظرات همين بزرگان است.
برخي معتقدند دليل حضور شما در ليست اميد، به واسطه حمايت‌هاي آقاي كرباسچي بود.
اين حرف‌ها گفته شده اما شايعه‌اي بيش نيست. در ليست اميد مجموعه‌اي از احزاب اعتدالگرا و اصلاح‌طلب حضور داشتند و اين ليست، افراد متعددي را با گرايش‌هاي مختلف در خود جاي داده كه از جمله اين جريان‌ها اعتداليون مستقل يا اعتداليون اصولگرا هستند. در كنار اين جريان‌ها، اصلاح‌طلبان هم نقش موثري را در شكل‌گيري اين ليست بر عهده داشتند. اين مجموعه توسط يك شوراي عالي، متشكل از رهبران جريان‌هاي مختلف مديريت مي‌شد كه در آن شورا، تصميمات لازم درباره افراد گرفته شد و اين افراد در نهايت در ليست قرار گرفتند.
كيفيت لابي‌گري‌ها در شكل‌گيري اين ليست چگونه بود و چند درصد از افراد با لابي‌گري به اين ليست راه يافتند؟
زياد از ساز و كارهاي آن شورا مطلع نبودم و از نزديك هم در روند فعاليت‌ها و ارتباطات حضور نداشتم. از بنده دعوت شد تا در جلسات مختلف شوراي عالي شركت كنم، طوري كه در جريان اين گفت‌وگوها و اظهارنظرهاي مختلف، با تفكر و قدرت مديريتي من بيشتر آشنا شوند. اما اين را بايد عرض كنم كه بنده فرد ناشناخته‌اي نبودم بلكه اكثر اعضاي شورا، به خوبي با كيفيت فعاليت‌هاي من آشنا بودند. از جمله اين افراد حجت‌الاسلام موسوي لاري بود كه در دوران وزارت او، من فرماندار شميرانات بودم. آقاي موسوي لاري با نحوه كار كردن من به خوبي آشنا بود و در دوره فرمانداري، پروردگار توفيقاتي را نصيب من كرد كه عملكرد بنده به خوبي به اطلاع جناب آقاي موسوي لاري مي‌رسيد و اين شناخت مناسب سبب شد تا من در ليست اميد قرار بگيرم. در كنار اين افراد، آقاي حاجي هم در اين شورا حضور داشتند كه من بين سال‌هاي 80 تا 83، مشاور او در وزارت آموزش و پرورش بودم. حال در اين ميان نامي از آقاي كرباسچي وجود دارد؟ بعد از آن همزماني كه قرار شد شوراي اصلاح‌طلبان با حاميان دولت همدلي و وفاقي داشته باشند، جناب آقاي مرتضي بانك و جناب آقاي واعظي، وزير محترم ارتباطات هم حضور داشتند كه خوشبختانه اين افراد هم با نوع و چگونگي فعاليت‌هاي من به خوبي آشنا بودند. در كل، افرادي كه در شورا حضور داشتند من را به خوبي مي‌شناختند. خوشبختانه معرفي فرد خاصي در ميان نبود بلكه لطفي بود كه پروردگار شامل حال من كرد تا توفيق حضور در ليست اميد و خدمتگزاري مردم را در اين ايام به دست آورم.
ليست اميد در شرايطي به مجلس راه پيدا كرد كه انتظارات ويژه‌اي از اين ليست وجود داشت، طوري كه درباره تركيب‌بندي هيات رئيسه و كميسيون‌ها، فراكسيون اميد توفيق چنداني پيدا نكرد و به تعبير آقاي كواكبيان، برخي با شما عكس انداختند اما به فرد ديگري راي دادند. نظر شما در اين باره چيست؟
تعبير من كمي متفاوت است؛ ما نه مي‌توانستيم نيت خواني كنيم و نه از دل افراد با خبر بوديم. يكي از بي‌مهري‌ها به ما اين است كه قضاوت‌هاي بي‌موردي را نسبت به اشخاص مطرح مي‌كنيم و آنها را در جهت شرايط منفي سوق مي‌دهيم كه از آن هراس داريم. قضاوت‌هاي پيش‌دستانه در امورات مختلف و مخصوصا در سياست، آسيب پذير بوده و گاهي اين قضاوت‌ها به خودمان هم صدمه مي‌زند و گاهي هم فرار رو به جلو، نتايج خوبي را به دنبال ندارد. اگر افرادي با ليست و عنوان اميد به مجلس راه پيدا كردند، اين از بركات ليست فراگير اميد بوده است. اما بايد اين ضعف را هم بپذيريم كه شيوه‌هاي نگه داشت و جذب افراد در حوزه كاري ما، كافي و مناسب نبود. بنده درباره بررسي مسائل، ابتدا از ناحيه خويش به موارد نگاه مي‌كنم كه چقدر در نگه داشت نيروها به نحو شايسته تلاش كرده‌ايم. افراد با علايق گوناگون در عرصه‌هاي مختلف حضور پيدا مي‌كنند و ثبات و پايداري آنها به يك ميزان نيست. به همين ميزان هم نمي‌توان از افرادي كه با سلايق مختلف در ليست حضور پيدا كرده بودند، انتظار يكساني داشت. بايد بپذيريم كه در حوزه احزاب، اشكالاتي در كشور ما وجود داشته و دارد و متاسفانه، برخي از آنها هم عمر كوتاهي داشته‌اند. افراد به خاطر وجود برخي از مشكلات، مورد تربيت حزبي قرار نگرفته‌اند و به دليل فقدان اين آموزش‌ها، رفتار غير حزبي آنها موجب به وجود آمدن مشكلاتي از جمله اتفاقات اخير مي‌شود. تربيت حزبي به اين معناست كه افراد با توجه به مرامنامه و اهدافي كه حزب دنبال مي‌كند، به عضويت آن در آمده و حزب آموزش‌هاي لازم را براي اين افراد تدارك مي‌بيند. اين آموزش‌ها در همه جاي دنيا مرسوم است و مهم‌ترين بخش فعاليت احزاب آموزش محسوب مي‌شوند. اين آموزش‌ها منجر به آن مي‌شود كه اشخاص در آينده، خود را نسبت به حزب متعهد ديده و در نتيجه در تصميماتي كه گرفته مي‌شود، معقولانه و در مسير مرامنامه حزب حركت كنند. اين موضوع را هم بايد بپذيريم كه به دليل فراگير بودن ليست اميد و تفاوت سلايق، نمي‌توان انتظار رفتار حزبي از بعضي افراد داشت.
اما برخي معتقدند كه بخش عظيمي از مديريت مجموعه فراكسيون اميد، از توانایی آقاي عارف خارج بود و مسائلي از بيرون به فراكسیون تحميل مي‌شد!
اين مساله به دليل فراگير بودن اين جريان بوده و ارتباط چنداني هم به مديريت آقاي عارف ندارد. ما در اين مجموعه، نفرات و گرايش‌هاي مختلفي را مشاهده مي‌كرديم. اگر ما از يك حزب واحد و مجموعه يك دست به مجلس راه پيدا مي‌كرديم، انتظارات شما درست بود. ما بايد افراد را در شرايطي كه حضور دارند، قضاوت كنيم. به عنوان مثال، درگذشته برخي كلمات و رفتار رجال سياسي قابل ستايش و پذيرش بود اما با گذر زمان، همان واژه‌ها و اعمال مورد تقبيح متن جامعه قرار گرفت. پيشنهاد مي‌كنم كه كنشگران و ناظران، كمي صبر و حوصله به خرج داده و با انصاف به مسائل و رويداد‌ها نگاه كنند.
مي‌پذيريد كه همدلي بين قوا، مخصوصا قوه مقننه و مجريه در چند مدت اخير، سبب شده آرامشي نسبي در بين مردم به وجود بيايد؟
به نظر من شرايط فعلي كشور از لحاظ داخلي و خارجي به گونه‌اي نيست كه تنش و كشمكش بين دولت و مجلس را تحمل كند. اين عدم تحمل هم ممكن بود كه آسيب‌هايي به بنيان نظام وارد كند. ما براي تحقق اهداف عالي خود تلاش مي‌كنيم و شايد در اين مسير، اتفاقات ناخوشايندي رخ دهد اما بايد شرايط را تحمل كرد و اين مساله را مدنظر قرار داد كه ما به اهداف خود مي‌انديشيم، نه به افراد!
گمان مي‌كنيد فراكسيون اميد در حال حاضر توانسته جايگاه خود را در مجلس پيدا كند؟
خوشبختانه اين اتفاق به خوبي رخ داده است. البته بنا به دلايلي، در اوايل آغاز به كار مجلس، فشارها و موانعي در مجلس وجود داشت كه مانع انسجام مي‌شد كه اين مسائل مرتفع شد. از سوي ديگر، اغلب نفراتي هم كه به مجلس راه پيدا كردند، نفرات جديدي هستند و با فضاي مجلس آشنايي كافي ندارند. با اينكه من 37 سال در قوه مجريه خدمت كرده‌ام، اما وقتي وارد قوه مقننه شدم، متوجه شدم كه شرايط مجلس بسيار متفاوت است و ويژگي‌هاي خاص خودش را دارد. گاهي دوستان از بيرون مجلس نقدهايي را وارد مي‌كنند اما من به آنها مي‌گويم آن‌قدر عجولانه تصميم نگيريد! بايد كمي صبر كرد تا اين مجلس خودش را پيدا كند. گاهي زود رنجي‌ها و حوصله نكردن‌ها سبب مي‌شود به همبستگي و انسجامي كه در فراكسيون اميد به وجود آمده، آسيب وارد شود. بايد بگذاريم اين مجلس زمان خاص خود را سپري كند تا بتوانيم از ميوه‌هاي حاصل از اين صبر، در فصل مناسب آن بهره مند شويم. اين را هم بگويم كه قضاوت‌هاي زود هنگام از سوي رسانه‌ها و برخي از افراد، در اوايل شكل‌گيري فراكسيون باعث شد تا لطماتي به اين مجموعه وارد شود. خوشبختانه امروز فراكسيون نشست‌هاي خوبي را برگزار كرده و در شرايط مناسبي به‌سر مي‌برد، طوري كه كميته‌ها مشخص شده و تقسيم كار بين اعضا نيز صورت گرفته است.
شايد بخشي از اين قضاوت‌ها و نقد‌ها، نتيجه فشار‌هايي است كه در چند سال گذشته روي دوش مردم قرار داشته است!
بله، من و ديگر اعضا اين مساله را به خوبي احساس كرده‌ايم اما با در نظر گرفتن اين فشارها، بايد عاقلانه به مسائل نگاه كنيم و در حال حاضر، زمان زيادي هم از آغاز به كار مجلس نگذشته و ما زمان زيادي براي خدمت كردن به مردم و به وجود آوردن شرايط بهتر در پيش رو داريم. بايد با كمك مردم براي رسيدن به اهداف مشتركمان تلاش كنيم. اگر بخواهيم مقايسه كنيم، بايد ببينيم ما در سال گذشته در همين زمان، چه وضعيتي داشتيم و امروز در چه شرايطي به‌سر مي‌بريم. خوشبختانه شرايط امروز، نسبت به گذشته تا حدودي متفاوت است. اين را هم بايد در نظر بگيريم كه هدف اصلي همه ما، چه مردم و چه نمايندگان، منافع ملي بوده و بايد از منافع گروهي و شخصي پرهيز كنيم.
در موضوع استيضاح وزير آموزش و پرورش، شما چه موضعي داريد؟
بنده مخالفم. در فراكسيون هم به اين نتيجه رسيديم كه اين اتفاق در سال آخر دولت به صلاح كشور نيست. به اين دليل كه به قدر كافي زمان در اختيار مجلس و دولت نيست كه فرد جديدي را انتخاب كرده و او بخواهد به تازگي فعاليت خود را شروع كند. مشكلات آموزش و پرورش براي اين دولت نبوده بلكه از گذشته اين مسائل وجود داشته و انباشت شده است. امروز استيضاح راه‌حل رفع اين مشكلات نيست بلكه بايد با وزير محترم صحبت كرد تا با گرفتن قول‌هاي سازنده، در زمان معين، به شرايط خوبي دست پيدا كنيم.
ارتباط دولت با مجلس تا به امروز چگونه بوده است؟
اين ارتباط تا به امروز قابل ستايش بوده و بايد بپذيريم كه اين دو قوا همكار يكديگر هستند و اين همكاري به اين مفهوم نيست كه مجلسي‌ها چشم خود را در برابر ضعف‌هاي دولت بسته و بي‌اعتنا باشند. بلكه تعامل سازنده به اين معناست كه با همكاري و همدلي، مشكلات را مرتفع كنيم. حال شايد در قسمتي از دولت ايراداتي وجود داشته باشد اما در اين باره سعي مي‌كنيم مسائل را با راه‌حل، به دولت گوشزد كنيم. اين را هم بايد در نظر گرفت كه همراهي مجلس با دولت، به معناي عدم نقد نبوده بلكه آغاز فرايند حل مشكلات است. حتي ما در صورت نياز به وزرا هم تذكرات لازم را خواهيم داد اما اين مسائل، دليلي براي وجود اختلاف نيست و بيشتر مبناي ملي داشته و برآمده از همان همدلي و همراهي است.
اولويت فراكسيون زنان در مجلس را چه مواردي تشكيل مي‌دهد؟
متاسقانه بايد بگويم نقش زنان جدي گرفته نشده و برخي همچنان در اين زمينه تعارف دارند. درباره رياست فراكسيون هم رياست را دوره‌اي گذاشتيم. چرا كه در حوزه زنان حساسيت وجود دارد. با نظر اكثريت به اين نتيجه رسيديم كه فرصت حضور در هيات رئيسه را به همه اعضا دهيم تا تجربيات و سلايق خود را بروز داده و رياست را محدود به افراد اندكي نكنيم. تصميم گرفته‌ايم كه اين دوره بين 6 الي يك سال باشد و در حال حاضر، مشغول تجربه نگاري هستيم تا با بررسي زمان به اين نتيجه برسيم كه چه بازه زماني براي تحقق اهداف روساي دوره‌اي مناسب‌تر است. اولويت فراكسيون هم در حال حاضر پرداختن به برنامه ششم توسعه است و لايحه برنامه ششم، في الحال تقديم مجلس شده و در كميسيون‌ها در حال بررسي است. خوشبختانه ماده 31 لايحه برنامه به‌طور كامل به موضوع زنان پرداخته و ما هم در فراكسيون زنان، درباره اين ماده تلاش مي‌كنيم؛ اگر مواردي وجود داشته باشد كه ماده 31 را كار آمدتر كند، حتما آنها را لحاظ خواهيم كرد.