پرواز ایرباس و بوئینگ درآسمان ایران
آرمان امروز - حسین حلاج: بعد از گذشت قریب به 9 ماه از آغاز روند مذاکرات با مسئولان شرکت ایرباس، حالا خبرهایی مبنی بر نهایی شدن این توافق از سوی خبرگزاری‌ها منتشر شده است. این در حالی است که مسئولان وزارت راه و شهرسازی، همزمان از خرید 108 فروند بوئینگ از این شرکت آمریکایی نیز خبر می‌دهند. خرید این 119 هواپیما بعد از آن قطعی شد که خزانه‌داری آمریکا در پی مذاکرات صورت گرفته، در نهایت مجوز فروش هواپیما به ایران را صادر کرد. حالا وزیر راه و شهرسازی عنوان می‌کند این تعداد از هواپیماهای خریداری شده ظرف مدت هشت سال، به آسمان ایران وارد می‌شوند.
شروع مذاکرات
بعد از آنکه در بهمن سال گذشته، حسن روحانی به فرانسه و ایتالیا سفر کرد، در حاشیه اقدامات دیپلماتیک قراردادهایی نیز به منظور خرید هواپیما با دو شرکت ATR ایتالیا و ایرباس فرانسه منعقد شد. همان زمان نیویورک‌‌تایمز به نقل از مسئولان ایرباس نوشت:«در مذاکرات صورت گرفته با مقامات هواپیمایی ایران، توافقات اولیه برای عقد قرارداد فروش بیش از 100 فروند از انواع هواپیماهای ایرباس صورت گرفته است.» تنها یک ماه بعد از این اتفاق بود که خبرهایی مبنی بر ابراز تمایل مدیران شرکت آمریکایی بوئینگ برای فروش هواپیما به ایران نیز رسانه ای شد. هر چند در آن زمان، نمایندگان جمهوریخواه کنگره آمریکا تلاش‌هایی را برای بر هم زدن این توافقات آغاز کرده بودند، اما در آوریل 2016 خبرگزاری رویترز با تایید مذاکرات صورت گرفته بین مدیران بوئینگ با مقامات صنعت هوایی ایران، به نقل از سخنگوی رسمی این شرکت نوشت:«در این نشست‌ها، بوئینگ درباره فروش هواپیماها و خدمات پس از فروش با شرکت‌های هواپیمایی ایرانی که از طرف دولت آمریکا به رسمیت شناخته می‌شوند گفت‌وگو کرد.» پیش از این نیز، ایرنا از سفر مدیران ارشد بوئینگ به تهران در اواسط فروردین امسال خبر داده و نوشته بود:«هیاتی متشکل از مدیران ارشد بوئینگ به منظور مذاکره برای فروش هواپیما به تهران سفر کرده اند.»
سنگ‌اندازی OFEC
در ابتدای تیر امسال، جمهوریخواهان آمریکا با تصویب طرحی، خزانه‌داری کل را ناگزیر کردند تا بر اساس قواعد OFEC هر نوع فروش هواپیما و حتی قطعات و لوازم یدکی بوئینگ به ایران را ممنوع اعلام کند. این مصوبه تا آنجا بسط داشت که حتی دست مدیران ایرباس برای فروش هواپیماهای این شرکت به ایران را هم بست، چرا که به گفته مدیران شرکت بوئینگ، برخی از بخش‌های هواپیماهای ایرباس از قطعات آمریکایی ساخته شده و از همین رو، این شرکت هم نمی‌تواند در فروش هواپیما به ایران پیش قدم شود. هشدارهای مدیران بوئینگ تا آنجا بالا گرفت که مدیر اجرایی این شرکت اعلام کرد:«اگر به این شرکت آمریکایی اجازه نهایی شدن قرارداد 25 میلیارد دلاری با ایران داده نشود، سایر شرکت‌های تامین‌کننده آمریکایی که با ایرباس و دیگر شرکت‌های هواپیماسازی اروپایی رابطه دارند نیز نباید مجوز فروش قطعات یدکی به ایران دریافت کنند.» هشدارهای ری کانر همزمان با مذاکرات فشرده این شرکت و نیز شرکت ایرباس با مقامات آمریکایی بود تا شاید موانع از سر راه تجارت با ایران برداشته شود. در این سو نیز طرف‌های ایرانی به تلاش‌های خود برای نهایی کردن توافقات صورت گرفته برای خرید هواپیماهای جدید از این دو شرکت غربی افزودند و حتی در مقطعی به فکر افتادند تا هواپیماهای میتسوبیشی ژاپن را جایگزین هواپیماهای غربی کنند. تمهیدی که به نظر کارساز افتاده و حالا نشانه‌هایی از ورود دست کم تعدادی از هواپیماهای ایرباس و بوئینگ تا پایان سال جاری میلادی به چشم می‌خورد.
فروپاشی تحریم‌های OFEC
پنجشنبه گذشته، ایلنا با اشاره به چراغ سبز خزانه داری آمریکا برای فروش هواپیماهای ایرباس به ایران نوشت:«با صدور مجوزهای OFEC این امکان فراهم شده تا شرکت ایرباس بتواند ظرف سال جاری میلادی تعداد 17 فروند هواپیما به ایران بفروشد.» پیش از این نیزفایننشال تایمز در گزارشی ضمن اشاره به صدور مجوز برای شرکت ایرباس خبر داده بود:«انتظار می‌رود که فروش هواپیماهای بوئینگ نیز در روزهای آینده آغاز شود.» در همین حال، خبرگزاری رویترز در گزارش روز 21 سپتامبر خود نیز عنوان کرده بود:«شرکت بوئینگ از وزارت خزانه‌داری آمریکا مجوز لازم برای فروش هواپیما به ایران را دریافت کرده است.» حالا و با اعلام رسمی وزیر راه و شهرسازی، به نظر می‌رسد سد OFEC شکسته شده است. روز گذشته عباس آخوندی به مهر گفت:«با صدور مجوزهای اوفک، توافق کلی ما با ایرباس برای خرید حدود ۱۱۸ فروند، با ATR برای دریافت ۲۰ فروند و با بوئینگ برای خرید ۱۰۸ فروند هواپیماست که باید طی ۸ سال به ایران تحویل داده شوند.» در همین ارتباط روز گذشته قائم مقام وزیر راه و شهرسازی از دریافت تخفیف در خریدهای صورت گرفته از ایرباس خبر داد و گفت:«در جریان مذاکرات خرید 111 فروند ایرباس توانسته ایم ۵۰ درصد تخفیف بگیریم.» به گزارش ایرنا، اصغر فخریه کاشان در این رابطه عنوان کرد:«با این تخفیف در واقع کل این خرید به اعتباری کمتر از ۱۰ میلیارد دلار می‌رسد.» فخریه کاشان همچنین در مورد صدور مجوز به شرکت بوئینگ برای فروش هواپیما نیز توضیح داد:«آمریکا زیر بار فشار ایران و جامعه جهانی سرانجام تاب نیاورد و مجوز فروش هواپیمای ایرباس و بوئینگ به ایران را صادر کرد.» او درباره مذاکره با بوئینگ نیز گفت: «بوئینگ متن قرارداد را فرستاده است و قرار بر این است که هفته آینده مقام‌های این شرکت به تهران بیایند.» در همین ارتباط، مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی، در گفت‌وگو با مهر ضمن تاکید بر اعلام جزئیات خریدهای صورت گرفته طی روزهای آینده، خبر داد: «تامین منابع مالی خرید این هواپیماها از طریق فاینانس‌های بین‌المللی انجام می‌شود.»