بررسی میدانی گزارشات حسابرسان
عباس کمره‌ای در گفت‌وگو با «آرمان» مطرح کرد
بررسی میدانی گزارشات حسابرسان
آرمان - حجت صالحی: شفاف سازی صورت‌های مالی یکی از موضوعاتی بوده که بانک مرکزی روی آن تمرکز داشته است. عده ای از کارشناسان این حوزه می‌گویند برخی از حسابرسان استقلال رای ندارند. آنها می‌گویند نظام حسابرسی ما به اندازه‌ای به روز نیست که بتواند معوقات بسیار زیاد موجود را اعلام کند یا اینکه حسابرسان ما جرات و استقلال رای ندارند که این موضوع را بیان کنند. حسابرس‌ها موقعیت و فضای کنونی بانک‌ها را مورد تایید قرار می‌دهند. در نتیجه حسابرس‌های بانک‌ها نیز با تایید خود مشکل را چند برابر می‌کنند. اگر حسابرسان کشورمان به درستی گزارشات را اعلام کنند، برخی از بانک‌های ما ناچارند اعلام ورشکستگی کنند؛ به این دلیل که تمام سرمایه آنها در برابر ذخیره‌ای که باید بگیرند از بین می‌رود و سرمایه بعضی از این بانک‌ها منفی می‌شود.عباس کمره ای، مدیرکل نظارت بر بانک‌ها و موسسات اعتباری بانک مرکزی در گفت‌وگو با «آرمان» عملکرد حسابرسان و بانک‌ها و شفافیت صورت‌های مالی را مورد بررسی قرار می‌دهد.
بانک مرکزی سال‌هاست به دنبال شفاف سازی صورت‌های مالی بانک‌هاست. بانک مرکزی چه معیارهایی برای شفاف سازی صورت‌های مالی بانک‌ها در نظر دارد؟
دارایی‌های واقعی، اخذ ذخایر کافی و لازم و شناسایی درآمدهای واقعی بانک‌ها و رعایت حقوق سپرده گذاران و سهامداران و استناد به گزارش حسابرسان قانونی؛ اینها مبانی‌ای است که بانک مرکزی به هنگام دریافت گزارش‌های حسابرسی با بحث تمرکز بر شفافیت در نظر می‌گیرد. موارد شفافیت هم با استناد به گزارش حسابرس صورت‌های مالی بررسی می‌شود. نقطه نظرها میان حسابرسان و بانک‌ها بیان می‌شود و سپس مجمع برگزار می‌شود. بانک مرکزی برای ایجاد شفافیت بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری و افزایش نظارت خود بر بانک‌ها، سال گذشته موضوع گزارش صورت‌های مالی را بر اساس روش‌های مورد نظر بانک مرکزی به بانک‌ها ابلاغ کرد. بعد از ابلاغ این دستورالعمل بسیاری از بانک‌ها صورت‌های مالی را به بانک مرکزی ابلاغ کردند و مجمع آنها هم برگزار شد و به جز چند بانک خصوصی شده سایر بانک‌ها دستورالعمل‌های بانک مرکزی را اجرایی کردند. البته آن چند بانک نیز با رایزنی‌‍‌های بانک مرکزی صورت‌های مالی خود را ارائه دادند. ذخایر کافی برای مطالبات مشکوک‌‌الوصول و ممانعت از شناسایی سود برخی معاملات مهم‌ترین موضوع برای بانک مرکزی است.
گمانه زنی‌ها این‌طور است که عده‌ای از حسابرسان استقلال رای ندارند و معتقدند که نظام حسابرسی ما به اندازه‌ای به روز نیست که بتواند معوقات بسیار زیاد موجود را اعلام کند. این موضوع را چطور ارزیابی می‌کنید؟
ما نمی‌توانیم بگوییم حسابرسان استقلال رای ندارند، اما آنچه برای ما مستند است نظارت‌های میدانی بانک مرکزی است؛ به این معنی که وقتی حسابرسان گزارش صورت‌های مالی بانک‌ها را ارائه می‌دهند، ما آنها را به صورت میدانی بررسی می‌کنیم. بنابراین ما ابتدا نظر خود را بر پایه گزارش حسابرسان قرار می‌دهیم و سپس با بررسی کفایت حسابرسان و رای آنها تشخیص می‌دهیم. درباره اینکه حسابرسان استقلال رای دارند یا خیر باید سازمان حسابرسی نظر بدهد. ما نمی‌توانیم بگوییم رای حسابرسان مستقل است یا نه. به طور کلی بانک مرکزی جلسات گوناگونی با حسابرسان برگزار می‌کند. وقتی صورت‌های مالی به بانک مرکزی ارائه می‌شود، بانک مرکزی حسابرسان بانک‌ها را دعوت کرده تا اعداد و ارقام را با یکدیگر بررسی کنند. لازم به ذکر است که گفت‌وگوی متخصصان بانک مرکزی با حسابرسان پیش از برگزاری مجمع برگزار می‌شود.
بانک‌ها در سال‌های اخیر به بنگاهدارانی تبدیل شده‌اند که بسیاری از زمان خود را صرف خرید و فروش دارایی‌های خود می‌کنند. شفاف‌سازی بانک‌ها در این سال‌ها چگونه بوده است؟
بانک مرکزی در سه سال اخیر به سمت شفافیت حرکت کرده است. طبیعی است که این روند ادامه دار خواهد بود؛ به این دلیل که شفاف سازی و داشتن اطلاعات کافی حق سهامداران و سپرده گذاران است. ما هم برای شفافیت تلاش می‌کنیم. درست است که صورت‌سازی بانک‌ها با اقداماتی مانند قیمت‌گذاری دارایی‌های آنها صورت می‌گرفته، اما بانک مرکزی از سال گذشته، نظارت را بر روی بانک‌ها شدیدتر کرده و کاری کرده است که بزرگ جلوه دادن بانک‌ها در ترازنامه‌ها از بین برود.
همان‌طور که می‌دانید بسیاری از بانک‌های کشورمان در معرض ورشکستگی قرار دارند و با کاهش شدید سرمایه مواجهند. دلایل زیاندهی بانک‌ها چیست؟
صورت‌های مالی آیینه فعالیت بانک‌ها و موسسات است. باید بپذیریم صورت‌های مالی اجزای گوناگونی دارد: درآمدها و هزینه‌‍‌ها که برایند اینها گاهی اوقات در سرمایه خود را نشان می‌دهد. کاملا مشخص است که وظیفه سهامداران این است که وقتی نسبت کمتر از نصف شود باید افزایش سرمایه بدهند و سرمایه بانک را به حد استانداردهای مورد نظر قانونگذار برسانند. تمام این موضوعات در قانون تجارت آمده و واضح است که اگر بانکی دچار زیان شود، با توجه به رقم آن زیان سهامداران بانک موظفند به سمت و سوی آنچه قانون مطرح کرده است، شرکت کنند.
گفته می‌شود بعضی مدیران بعضی بانک‌ها حاضر به شفاف‌سازی صورت‌های مالی خود نیستند. آیا این درست است؟
ما در بانک مرکزی به عنوان دستگاه نظارتی در دو سال گذشته به دنبال ایجاد شفافیت بوده ایم که امسال همکاری بانک‌ها با ناظران بانک مرکزی بهتر ارزیابی شده است. این‌طور نیست که به محض مشاهده صورت‌های مالی نظر یک جانبه ارائه دهیم، بلکه با حسابرسان، بخش مالی بانک‌ها، مدیران عامل بانک‌ها و اعضای هیات مدیره آنها جلساتی برگزار می‌کنیم تا در نهایت به یک توافق عمومی دست پیدا کنیم. حتی برخی از بانک‌ها اعلام می‌کردند که چه مشکلاتی دارند. گفته می‌شد که برخی بانک‌ها خود اظهاری هم می‌کردند. آنچه ما مشاهده کردیم این بود که بانک‌ها همکاری‌های لازم را داشتند و با نشان دادن صورت‌های مالی نشان دادند که به دنبال شفاف‌سازی واقعی هستند.
به عنوان جمع بندی می‌توانیم این‌طور نتیجه بگیریم که هم حسابرسان و هم بانک‌ها به خوبی عمل نکردند که بانکداری امروز به این روز دچار شده است؟
نه، این‌طور نیست. حسابرسان حرفه‌ای هستند و کار خود را به درستی انجام می‌دهند. صورت‌های مالی نمای کلی بانک‌هاست. در نهایت باید گفت بانک هم صنعتی است مانند تمام صنایع و دارای پستی و بلندی است. به طور کلی آنچه بانک مرکزی به دنبال آن است ایجاد شفافیت، انعکاس فعالیت بانک‌ها به صورت واقعی و تقسیم سود واقعی است. در نتیجه باید بگوییم بانک‌ها همکاری خوبی داشتند و نظارت بانک مرکزی موجب شده تا نظارت اشتراکی خوبی حاصل شود.