حرف‌شنوی و پندپذیری
اگر افرادی در امتحان مردود شده اند، اگر جوانانی ترک تحصیل کرده اند، اگر اشخاصی در کار و صنعت با شکست مواجه گردیده اند، اگر جمعیتی به اشتباه، لغزش، انحراف، گناه، زندان، پریشانی، غم و اندوه و بالاخره مجازات و درد و رنج جانکاه گرفتار شده اند، می‌توان عمده علت‌های آن را این جهت دانست که در برابر راهنمایی‌های دلسوزان، پند پیران، هدایت خردمندان و خلاصه ارشادهای هشداردهنده بزرگ‌ترها، گوش شنوایی نداشته اند. در مقابل، اگر جوانانی در مورد تحصیل و درس، انتخاب رشته تحصیلی، گزینش حرفه و شغل، ازدواج و راهیابی به مدارج عالی انسانی و تکامل معنوی، به موفقیت و پیروزی دست یافته اند، غیر از خود آگاهی و خود‌جوشی، عمده راز پیشرفت آنان در زندگی را باید این جهت دانست که از خودسری پرهیز نموده، در هر کاری رایزنی و مشورت نموده، از تجربهی دیگران بهره جسته، از لغزش دیگران درس عبرت آموخته و خلاصه، برای فهم مطالب و درک حقایق سرنوشت ساز زندگی، گوش شنوا داشته‌اند. بنابراین، نداشتن گوش شنوا، بزرگ‌ترین عامل بدبختی است و داشتن گوش شنوا، انسان را به کامیابی، پیروزی، خوش بختی و تکامل مادی و معنوی می‌رساند و این راز بسیارمهم را کسانی خوب درک می‌کنند که طعم تلخ شور بختی یا مزه شیرین خوش بختی را چشیده باشند. خوش بختانه، موضوع «حرف‌شنوی» در آیات قرآن کریم و احادیث فراوانی به منظور دریافت شادکامی و موفقیت در دنیا و آخرت مورد توجه زیاد قرار گرفته که در این نوشتار شما عزیزان را به طور خلاصه با آنها آشنا می‌کنیم. موضوع حرف‌شنوی و پند پذیری، برای رفع نواقص، برطرف نمودن عیب‌ها ونارسایی‌ها ورسیدن به بهبودی‌ها و بهروزی‌های مادی و معنوی زندگی، تا آنجا دارای اهمیت سرنوشت ساز است که اگر کسی را یافتیم که حتی خود هم اهل عمل نیست و آیین و مرام او نیز با ما سازگار نیست،اما سخن ارزنده و کلام حکیمانه و سازنده بیان می‌دارد، باید بدان گوش فرا دهیم و آن را در زندگی به کار بندیم. امام علی (ع) در این باره فرموده است: خُذ الحِکمه ممن اتاک بِها و انظر إلی ما قال و لا تنظر إلی مَن قال. سخن حکیمانه را از هر جا (و هرکس) به سوی تو روی آورد، آن را (گوش کن) و یاد بگیر، در آن گفتار دقت کن و به گوینده (که چه کسی است) کاری نداشته باش.
تلخی و شیرینی
آنان که گوشی ناشنوا دارند و از روی ناآگاهی، ساده لوحی، لجبازی و عکس العمل‌های انتقام جویانه، از این نعمت بزرگ خدادادی استفاده نمی‌کنند و بلکه به بازی گوشی، خودسری، غرور و بیماری خودخواهی مبتلا هستند، در مراحل مختلف زندگی خویش، باضرر و زیان، فقر و پریشانی، خودخوری و فرسودگی و سختی‌ها و تلخی‌ها مواجه می‌شوند، غیر از اینکه در آتش خود افروخته، رنج می‌برند و گاهی می‌سوزند، دیگران را نیز به آتش خود می‌سوزانند! کسانی که با هوشیاری، تواضع، دلی پاک، روحی با صفا و زیرکی کار آمد، در همهی لحظه‌های زندگی سراپا گوش می‌شوند و راهنمایی آگاهان و خردمندان را آویزه گوش قرار می‌دهند و در پرتو نور عقل و فکر، برای رفع معایب اعتقادی واخلاقی و رفتاری خویش تلاش می‌کنند، در مرحله نخست، خود میوه شیرین زندگی را می‌چینند.امام زین العابدین (ع) درباره بهره‌برداری مفید از گوش فرموده: هر چیزی میوه ای دارد و میوه گوش، آن است که سخن نیک و مفید در آن وارد شود. (و آن را بپذیرد). به هر حال، حرف‌شنوی موجب پیشرفت وتکامل مادی ومعنوی زندگی انسان می‌شود.
تمرین لازم
حرف‌شنوی، به همان میزانی که نعمت بزرگی است و افراد بسیاری هم از این ناحیه به مقام‌های بلندی رسیده اند، به این نکته مهم نیز باید توجه داشت که برای رسیدن به بلوغ و موفقیت این نعمت بزرگ، باید تلاش فراوان و تمرین و مجاهده زیادی انجام داد، زیرا چنین نعمت بزرگی به سادگی به دست نمی‌آید. امام علی(ع) هم فرموده: گوش خود را برای شنیدن سخنان خوب عادت بده و به سخنانی که به نفع وصلاح تو نیست گوش فرا مده، زیرا گوش دادن به سخنان ناروا، آیینه دل را تیره و آلوده می‌سازد و سرزنش‌ها به دنبال دارد.
مسئولیت شکر نعمت
همان‌طور که گفتیم، گوش دادن به سخنان حق، از نعمت‌های بزرگ خدا هستند، این نعمت‌های بزرگ هم شکر نعمت می‌طلبد و کفران آنها، موجب از دست دادن نعمت می‌گردد و عموما کسانی قدر این نعمت‌ها را می‌دانند که یا از داشتن آنها محرومند یا نتوانسته‌اند از آنها استفاده خوب ببرند. بنابراین، نعمت گوش را باید پاس داشت و «شکر این نعمت» گوش دادن به سخن حق است و اگر غیر از این باشد، مسئولیت دنیایی و آخرتی و نیز افسوس وتاسف دنیوی و اخروی به دنبال خواهد داشت. قرآن کریم فرموده: «إنَ السَمعَ والبَصَر والفُوادَ کُل اولئکَ کانَ عَنه مَسئولا؛به راستی که گوش و چشم و دل‌ها، همه مسوولیت دارند (و مورد باز خواست قرار می‌گیرند». (سورهی اسراء، آیه36) آنهایی که در دنیا به سخن حق گوش نداده و راه انحراف را پیموده و به عذاب دردناک آخرت گرفتار شده اند، آن روزی که هیچ چاره و پناهگاهی ندارند، با افسوس، ناله سر می‌دهند: «لَو کُنا نَسمَعُ او نَعقِل ما کُنا فی اصحابِ السَعیر؛اگر ما گوش شنوا داشتیم، یا عقل خود را به کار می‌گرفتیم، اکنون از یاران گرفتار در آتش دوزخ نبودیم». (سوره ملک، آیه10)