تاوان اقدام غیرقانونی انگلیسی‌ها
آرمان- محمدحسین لطف‌الهی: پرترافیک‌ترین منطقه برای نفتکش‌های غول پیکر دنیا، روزهای پرتنشی را سپری می‌کند. روز پنجشنبه رئیس‌جمهور آمریکا مدعی ساقط کردن یک فروند پهپاد متعلق به ایران شد و شامگاه جمعه نیز ساعت به ساعت اخبار توقیف نفتکش‌هایی با پرچم کشورهای مختلف از سوی نیروهای نظامی جمهوری اسلامی به گوش می‌رسید. غبار اخبار که فرونشست مشخص شد، تنها یک نفتکش انگلیسی توسط نیروهای کشورمان توقیف شده و خبری از توقیف دیگر کشتی‌هایی که برخی خبرگزاری‌ها ادعا می‌کردند، نبود. وقتی انگلیسی‌ها نفتکش ایرانی را در جبل‌الطارق توقیف کردند، کمتر کسی تصور می‌کرد که ایران نیز عمل متقابل انجام دهد؛ هرچه باشد، بریتانیای کبیر قرن‌ها سلطان بلامنازع دریاها بوده، هم‌اکنون عضو شورای امنیت است، زور فراوان دارد و نمی‌توان در مقابل کاری که ولو به ظلم انجام داده، مقابله به مثل کرد. با این حال شامگاه جمعه (۲۸تیر) یک فروند نفتکش انگلیسی با نام «استنا ایمپرو» هنگام عبور از تنگه هرمز توسط نیروی دریایی سپاه توقیف شد. روابط عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌گوید که این نفتکش هنگام عبور از تنگه هرمز به علت «رعایت نکردن قوانین و مقررات بین‌المللی دریایی» بنا به درخواست سازمان بنادر و دریانوردی استان هرمزگان، توسط یگان شناوری منطقه یکم نیروی دریایی سپاه توقیف شده و هم اکنون در بندرعباس پهلو گرفته است. رویترز مدعی شده بود که یک کشتی تجاری دیگر به نام «مصدر» نیز توقیف شده اما شرکتی که «مصدر» را مدیریت می‌کند گفت که این کشتی اکنون آزاد است به راهش ادامه می‌دهد. توقیف نفتکش انگلیسی حدود دو هفته پس از آن انجام می‌شود که نیروی دریایی انگلستان یک نفتکش ایرانی را در تنگه جبل‌الطارق توقیف کرد. ایران توقیف ابرنفتکش «گریس ١» را «راهزنی دریایی» خوانده و گفته بود این اقدام بی‌پاسخ نخواهد ماند. از لحظه توقیف نفتکش «گریس 1» توسط دولت محلی جبل الطارق که تحت کنترل انگلستان است، تلاش دیپلماتیک ایران برای آزادسازی این نفتکش آغاز شد. انگلستان مدعی است توقیف کشتی ایرانی به دلیل نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه صورت گرفته اما از آن رو که اساسا تحریم‌های اتحادیه شامل کشورهای غیراروپایی نمی‌شود اقدام آنان غیرقانونی بوده. با همه این اوصاف جرمی هانت، وزیر خارجه انگلستان شنبه هفته گذشته در گفت‌وگوی تلفنی خود با همتای ایرانی خود وعده داد که انگلستان آزادسازی نفتکش ایرانی را تسهیل خواهد کرد اما روز جمعه دادگاهی حکم داد که توقیف این نفتکش ایرانی یک ماه دیگر تمدید شود.
توقیف نفتکش مطابق با قوانین بین‌المللی
وزیر امورخارجه ایران توقیف نفتکش انگلیسی را کاملا مطابق با قوانین بین‌المللی کشتیرانی برشمرد و خطاب به لندن تاکید کرد که این کشور باید دست از شراکت در تروریسم اقتصادی آمریکا بردارد. محمد جواد ظریف وزیر امورخارجه کشورمان در پیامی توئیتری با اشاره به توقیف یک نفتکش حامل نفت ایران توسط انگلیس نوشت: برخلاف دزدی دریایی در تنگه جبل‌الطارق، اقدام ما در خلیج فارس اجرای قوانین بین‌المللی کشتیرانی دریایی است. وی ادامه داد: همان‌طور که در نیویورک گفتم، این ایران است که امنیت تنگه هرمز و خلیج فارس را تامین می‌کند. ظریف همچنین خاطر نشان کردکه انگلیس باید شریک (جرم) بودن در تروریسم اقتصادی آمریکا را متوقف کند. یک مقام مطلع در سازمان بنادر و دریانوردی نیز گفت که نفتکش انگلیسی استینا ایمپرو به علت عدم رعایت قوانین بین‌المللی در انتخاب مسیر ورود به تنگه هرمز و به خطر انداختن امنیت تردد کشتیرانی و همچنین برخی تخلفات دیگر با درخواست این سازمان به سمت آب‌های ایران هدایت شده است. این مقام مطلع خاطرنشان کرد این کشتی علاوه‌براین، با وارد کردن پسماند نفت موجود در مخازن خود موجب ایجاد آلودگی شدید و لطمه زدن به محیط زیست خلیج فارس به عنوان یک دریای بسته شده. علاوه‌براین، حشمت‌ا... فلاحت پیشه یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان این که انگلیسی‌ها در دام آمریکا افتاده‌اند، تأکید کرد که اقدام ایران در توقیف نفتکش انگلیسی از ادله حقوقی لازم برخوردار است که می‌تواند رفتارش را در محاکم حقوقی بین‌المللی اثبات کند.
همراهی اروپا با انگلستان
جرمی هانت، وزیر خارجه انگلستان ساعاتی پس از توقیف نفتکش این کشور در تنگه هرمز در واکنش به اقدام ایران گفت که لندن به دنبال راهکاری دیپلماتیک برای حل‌وفصل این موضوع است. او مدعی شد که اقدام ایران «کاملا غیرقابل قبول است» و لندن به گونه‌ای «ملاحظه‌شده اما قدرتمند» به توقیف این نفتکش از سوی ایران پاسخ خواهد داد. هانت گفت که در این باره با مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا گفت‌وگو کرده است و می‌خواست با محمدجواد ظریف، همتای ایرانی گفت‌وگو کند. وی همچنین در این باره گفت: ما به دنبال انتخاب‌های نظامی نبوده و خواهان یک راهکار دیپلماتیک برای حل‌وفصل این وضعیت هستیم اما مصمم هستیم که این مساله باید حل شود. روز شنبه نیز وزارت امورخارجه انگلیس اعلام کرد که کاردار سفارت جمهوری اسلامی ایران در لندن را به دلیل توقیف نفتکش این کشور در تنگه هرمز توسط نیروهای ایرانی احضار کرده است. صبح روز شنبه، آنتونیو گوترش در پیامی بدون محکوم کردن هیچ کدام از طرفین خواستار کاهش تنش‌ها در خلیج فارس شد. وی با تاکید بر ضرورت احترام به حقوق کشتیرانی همه طرف‌ها را به خویشتنداری و عدم اتخاذ اقدامات تنش‌زا تشویق کرد. موضع شرکای اروپایی انگلستان اما حمایت فعال از لندن بود. وزارت خارجه فرانسه روز شنبه در بیانیه‌ای از مقامات ایرانی درخواست کرد تا «در اسرع وقت» نفتکش بریتانیایی را که روز جمعه توقیف شد، آزاد کنند. در این بیانیه تصریح شد که این عمل را محکوم و همبستگی‌اش با بریتانیا را اعلام می‌کند. وزارت امور خارجه آلمان نیز عینا موضع فرانسه را اتخاذ کرد و خواستار آزادی فوری نفتکش انگلیسی شد.
تاوان دزدی دریایی
این ماجرا بعد از آن اتفاق می‌افتد که انگلستان با رفتار غیرقانونی حاضر نشد با زبان دیپلماسی نفتکش ایرانی را آزاد کند. گاردین روز شنبه نوشت که دیپلمات‌های انگلیسی متوجه بودند که توقیف نفتکش گریس1 حامل نفت ایران، عواقبی را در پی خواهد داشت لذا ادعای توقیف آن به بهانه نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه چندان محلی از اعراب ندارد. گاردین در پایان این گزارش توقیف نفتکش «استناایمپرو» انگلیس را برون داد تصمیم این کشور برای توقیف نفتکش ایرانی گریس1 معرفی کرد و افزود: این تحولات دیپلمات‌های انگلیسی را به اندیشه وا می‌دارد که آیا در رابطه با عواقب توقیف نفتکش ایرانی قضاوت درستی انجام داده‌اند یا خیر. رضا نصری، حقوقدان بین‌المللی در این خصوص می‌گوید: «اگر انگلیس مجاز است برای اجرای قوانین تحریمیِ اتحادیه اروپا علیه یک دولت «غیر عضو اتحادیه»، در آبراه‌های بین‌المللی نفتکش توقیف کند، ایران نیز قطعا مجاز است برای اجرای «قوانین و مقررات بین‌المللی دریایی» در نزدیکی سواحل خود نفتکش انگلیسی توقیف کند». به نظر می‌رسد اقدام اخیر ایران، تبعات سنگینی در جامعه جهانی نداشته باشد و موضوع در نهایت با آزادسازی همزمان دو نفتکش از سوی ایران و انگلستان ختم شود.