شمارش معکوس برای بازگشت به مذاکره
همزمان با سفر مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا به تهران، فرانسه و آمريکا از بازگشت به برجام گفتند، ايران هم آمادگي خود را اعلام کرد
آرمان امروز- مختصر و مفيد؛ بهترين توصيف است براي آنچه معاون سياسي وزير امور خارجه جمهوري اسلامي و نفر اول ايران در مذاکرات احياي برجام گفت: «در روز!» اين تک کلمه تنها پاسخ علي باقري کني بود به سوال يکي از خبرنگاران حاضر در ساختمان وزارت امور خارجه که پرسيد: «مذاکرات احياي برجام از چه زماني آغاز خواهد شد؟» اينکه پاسخ مذکور برخاسته از حس شوخ‌طبعي معاون وزير امور خارجه ايران است يا اقدامي براي از سر باز کردن خبرنگار، چندان مشخص نيست؛ اما آنچه پس از پايان رايزني حسين امير عبدالهيان و جوزپ بورل، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا در تهران عيان شد، عزم بيشتر همه طرف‌ها براي از سرگيري مذاکرات است. مذاکره بر سر توافقي که اگر دولت دونالد ترامپ و خروجش از برجام نبود، احتمالاً همچنان در حال اجرا بود و همه طرف‌ها، کم و زياد، متنفع از آن. اما حالا برجام در کماست؛ کمايي که چهارسالگي خود را پشت سر مي‌گذارد ولي از قرار معلوم پس از يک دوره تشديد تنش‌ها، ايران و آمريکا در کنار تروئيکاي اروپايي بار ديگر دريافته‌اند که مسيري جز ديپلماسي براي حل اختلافات وجود ندارد. اما روسيه در اين ميان همچنان به دنبال منافع خويش است و از قرار معلوم تاکيد دارد که اگر قرار بر بهره‌مندي از برجام باشد، روسيه سهمي کمتر از ديگر کشورها نمي‌خواهد. اين در حالي است که در دوران نسبتاً کوتاه اجراي برجام، روسيه و چين بيشترين نفع را از تجارت با ايران بردند و در عوض سهم آمريکا و تروئيکاي اروپايي کمتر از حد انتظار بود.
3 ساعت رايزني در «کاخ شهرباني»
مدتي بود که اخبار حول محور برجام چيزي جز تهديد و زبان تخاصم نبود؛ زباني که پس از تصويب قطعنامه عليه ايران در شوراي حکام و جدي‌تر شدن خطر بازگشت پرونده ايران به شوراي امنيت سازمان ملل متحد و شايد استفاده از مکانيسم ماشه، تندتر هم شد تا اينکه اروپا دوباره در قامت ميانجي ظاهر و پس از رايزني‌هاي جداگانه با ايران و آمريکا، يکي از آخرين تلاش‌هاي خود براي احياي برجام را به کار بست. شامگاه جمعه جوزپ بورل به تهران سفر کرد؛ سفري که پس از يک شام تمام ديپلماتيک با طرف آمريکايي رقم خورد. پيش از سفر بورل به تهران هم سخنگوي او گفته بود که اگر مذاکرات از نقطه‌اي که پايان يافت، دوباره آغاز شود، توافق نزديک است. اما هيچ يک از طرف‌ها حاضر نشدند به طور شفاف اعلام کنند که دقيقا مسأله توافق مذاکرات چه بود؟زياده‌خواهي روس‌ها و حمله نظامي آنان به اوکرايني يا تحريم سپاه پاسداران و مطالبه تهران. هرچه بود و نبود، از قرار معلوم حالا راه حلي براي آن پيدا شده است که اگر غير از اين بود، دليلي نداشت رگه‌هايي از اميد در اظهارات بورل و وزير امور خارجه ايران به چشم بخورد. اين دو مقام ديپلماتيک و هيأت‌هاي همراهشان پس از بيشتر از سه ساعت رايزني در کاخ سابق شهرباني و ساختمان فعلي وزارت امور خارجه، به ميان خبرنگاران آمدند. مهم‌ترين جمله اميرعبدالهيان در اين نشست احتمالا اعلام آمادگي تهران براي ازسرگيري مذاکرات وين طي روزهاي آينده» و مهم‌ترين جمله بورل هم، اعلام خبر آغاز مذاکرات از چند روز آينده. اين اظهارات در حالي مطرح شده که مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا هم امروز از توافق سه ماهه مذاکرات احياي برجام ابراز ناخسرندي کرد و متذکر شد که «قرار نبود اين توقف سه ماه طول بکشد.» ايران هم با روي خوش به اين اظهارات واکنش نشان داد و وزير امور خارجه گفت که «اميدواريم طرف آمريکايي اين بار واقع‌بينانه و منصفانه در مسير مذاکرات و رسيدن به نقطه پاياني توافق اقدامات مسئولانه انجام دهد و به تعهداتش عمل کند.» او اشاره‌اي به مقصود خود از واقع‌بيني آمريکا نکرد ولي پيش از رسانه‌هاي انگليسي زبان گزارش داده بودند که ايران قدري از موضع پيشين خود کوتاه آمده و خواستار خروج قرار گاه خاتم‌الانبيا وابسته به سپاه به جاي اين نهاد نظامي از ليست تروريستي آمريکا شده است. اين خبر در تهران با توضيح قابل ذکري همراه نشد.
«شام» بن بست شکن
سفر بورل به تهران پس از شامي ديپلماتيک با انريکه مورا، معاون مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا و رابرت مالي، مسئول ميز ايران در وزارت امور خارجه آمريکا صورت گرفت. با اتکا به توئيت‌هاي مورا و بورل، بايد گفت که «معکوس کردن تنش‌هاي کنوني» و «تعهد همه طرف‌ها به ديپلماتي معنادار» از جمله نتايج همين شام ديپلماتيک بوده است. بورل هم پس از همين شام بود که خبر سفر خود به تهران را رسانه‌اي کرد. روز جمعه هم خبري به نقل از 15 سازمان آمريکايي روي خروجي BBC قرار گرفت. اين سازمان‌ها در نامه‌اي به رئيس جمهوري آمريکا خواستار تلاش بيشتر او براي حفظ توافق هسته‌اي شده بودند. همزمان با سفر بورل به تهران هم، آمريکا در اقدامي قابل توجه اعلام کرد که ممنوعيت‌هاي در نظر گرفته شده براي سفر ايرانياني که سربازي خود را در سپاه پاسداران گذرانده بودند، لغو کرده مشروط برآنکه ورود اين افراد به آمريکا خطري براي ديگر شهروندان در پي نداشته باشد. از سوي ديگر، فرانسه هم اعلام کرد که هنوز فرصت براي احياي توافق هسته‌اي باقيست و خواستار تلاش طرفين شد.
سفر الکاظمي به ايران با دستور کار تسهيل مذاکرات تهران و رياض
چالش بين ايران و عربستان در حالي فرسايشي شده است که تعامل احتمالي ميان جمهوري‌اسلامي و دولت سعودي، هم به نفع هر دو کشور است و هم مي‌تواند فايده‌هاي زيادي براي منطقهِ مهمِ خاورميانه و البته جهان اسلام داشته باشد. البته در روزهايي که پرونده هسته‌اي با توقفي سه‌ماهه روبه‌رو شده و در حالت بلاتکليفي به‌سر مي‌برد، از ماه‌هاي گذشته تحرکاتي در منطقه شکل گرفته است، بلکه ايران و عربستان فضاي تجادلي را کنار بگذارند تا با برطرف شدن اختلاف‌ها، اين دو کشور مهم خاورميانه بتوانند فاصله به‌وجود آمده را حتي‌المقدور کمتر کنند و از اين طريق بتوانند فضاي چالشي موجود را روز به‌روز کمرنگ‌تر کنند. در ادامه تلاش‌ها براي بازشدن گره رابطه ايران و عربستان، ميد‌ل‌ايست نيوز در خبري اختصاصي اعلام کرد مصطفي الکاظمي، نخست‌وزير عراق امروز (يکشنبه) براي رايزني‌هاي لازم در برنامه‌اي اعلام‌نشده به تهران سفر کرده است. همچنين شبکه الميادين اعلام کرد، سفر نخست‌وزير عراق به اين دو کشور در چارچوب مذاکراتي است که مسئولان ايران و عربستان در بغداد برگزار کردند. در همين باره حسن کاظمي قمي نماينده ويژه رئيس‌جمهوري در امور افغانستان و سفير سابق ايران در عراق ديروز (شنبه) در رشته توئيتي نوشت: «وعده‌هاي آمريکا به برخي کشورهاي منطقه با هدف تسهيل بازگشت به اين منطقه است. مشکلات ، بحران‌ها و اختلاف‌نظرهاي منطقه‌اي از طريق مشارکت خيرخواهانه و جمعي بازيگران منطقه و بدون فرصت دادن به آمريکا و ابزارهاي ترورريستي قابل حل است.» او در ادامه خاطرنشان کرد : حضور و طرح هاي آمريکا در خاورميانه و جنوب آسيا پيامدي جز ويراني و آوارگي براي مردمان اين مناطق نداشته است. نخست‌وزير عراق در حالي امروز به ايران سفر مي‌کند که تهران در روزهايگذشته ميزبان چهره‌هايي چون سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه و جوزپ بورل، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا بود تا تحرکات جدي در خصوص تغيير در وضعيت برجام پررنگ شود.