آرمان امروز - يکي از موضوعاتي که در ارتباطات از اهميت بالايي برخوردار است، اصول صحيح انتقاد از ديگران است. همانطور ديل کارنگي در کتاب آيين دوستيابي مي گويد، انتقاد مي تواند کشنده باشد.
زماني که به ديگران انتقاد مي کنيم، اگر انتقاد ما صحيح و اصولي نباشد، باعث مي شود مخاطب نسبت به ما گارد دفاعي بگيرد و نه تنها گفته هاي ما تاثيرگذار نباشد بلکه يک انتقاد مخرب و کشنده باشد.
در اين مطلب به 5 مرحله انتقاد موثر خواهيم پرداخت که مي تواند به شما کمک کند به بهترين نحو ممکن انتقاد خودتان را بيان کنيد تا علاوه بر پذيرش آن توسط مخاطب، يک انتقاد سازنده باشد.
پس از بيان تيتر وار و توضيح کوتاه 5 مرحله، با بيان مثال سعي مي کنيم موضوع را برايتان روشن تر و کامل تر کنيم.
مرحله اول: بيان نکات مثبت
همواره تاکيد روانشناسان بر اين بوده است که اگر مي خواهيد انتقادي بکنيد، حتماً پيش از آن از طرف مقابلتان تعريف کنيد و به يک يا چند نکته مثبت وي اشاره نماييد. اين کار باعث مي شود که فرد مقابل از لاک دفاعي خارج شود و همچنين پذيرش حرف شما توسط او بيشتر مي شود.
مرحله دوم: بيان موضوع نقد
پس از تعريف و بيان نکته اي مثبت، بايد بسراغ بيان نقد و موضوع انتقاد رفت. در اين مرحله بايد دقت کرد که فرد مخاطب را محکوم نکنيم و به برچسب نزنيم، به عنوان مثال اينگونه جملات را نگوييم، تو چقدر شلخته اي، تو چرا غذا خوب درست نمي کني و ... در بيان نقد بايد از زبان خودمان موضوع را بيان کنيم.
مرحله سوم: پيشنهاد راهکار اصلاحي
پس از بيان نقد بايد يک راهکار و پيشنهاد اصلاحي بيان کنيم. نقدي که بدنبال خودش يک پيشنهاد و راهکار اصلاحي نداشته باشد، نقد سازنده نيست، بلکه يک انتقاد مخرب است.
بهتر است اين پيشنهاد بصورت ترديد بيان شود، يعني از جملاتي مانند، من فکر مي کنم، بنظرم، شايد بتوانيم اين کار را بکنيم و .... استفاده کرد تا فرصت را براي دفاع و بيان راهکار توسط مخاطب باز بگذاريم. اگر از جملات مطلق و دستوري در بيان پيشنهاد استفاده کنيد، ممکن است مخاطب با شما همراه نشود. مثل جملات اين چنيني: تو بايد اين کار را انجام بدي، من تصميم گرفتم تو به فلان کلاس بري، تو بايد ميزت را تميز کني و ....
نکته مهم اينجاست که در بيان راه حل و نقد سعي کنيم از زبان من استفاده کنيم نه تو. بگوييم بنظرم بهتره ما اين کار را انجام بديم و نگوييم تو بايد اين کار را انجام بدي.
مرحله چهارم: بيان دلايل نقد و راهکار
در اين مرحله پس از بيان راهکار بهتر است دلايل راهکار و همچنين نقد را بيان کنيم تا به حرفمان سنديت بدهيم و بتوانيم دليلمان را اثبات کنيم.
مرحله پنجم: حس مثبت مجدد
پس بيان نکات و نقد بهتر از مجدداً نکات مثبتي در خصوص مخاطب را به زبان بياوريم، مثلاً بگوييم واقعاً ممنونم که اينقدر صبورانه به حرفام گوش دادي.
به اين حس مثبت و تعاريف، انتقاد به روش ساندويچي هم مي گويند، يعني انتقاد را در بين دو حس مثبت قرار مي دهيم.
مثال:
تو خيلي توي انجام کارها حرفه اي و عالي هستي و خوشحالم که همکاري مثل تو دارم (حس مثبت و تعريف اوليه) فقط نامرتب بودن اتاق مشترک ما يه مقدار من را اذيت مي کنه (بيان موضوع نقد از زبان من) و فکر مي کنم اگر هر هفته يک ساعتي را براي نظافت اتاق اختصاص بديم خيلي خوبه(بيان راهکار اصلاحي) چون اينطوري تمرکز حواس هر دو ما بيشتر ميشه (بيان علت نقد و راهکار)، البته مي دونم شما توي کار خيلي جدي هستي و اين مسائل برات مهمه، بهرحال ممنون که حرفم را شنيدي (حس مثبت نهايي)
نتيجه گيري: انتقاد موضوع مهمي است که در زندگي همه ما وجود دارد و ما به آن احتياج داريم، اما اگر اصول آن را ندانيم، نمي توانيم انتقاد سازنده بکنيم و انتقاد ما مخرب خواهد و انتقاد مخرب هم ما را به فردي غرغرو نزد ديگران تبديل مي کند.
تمرين اين 5 مرحله مي تواند تا حدي به شما کمک کند تا انتقاد صحيحي انجام دهيد اما انتقاد و مراحل اجراي صحيح آن، ريزه کاري هاي فراواني دارد که ما پيشنهاد مي کنيم با شرکت در دوره مجازي انتقاد موثر، اصول آن را از زبان استاد توانمند، دکتر طباطبايي فر بشنويد و در اين کار يک حرفه اي شويد.
مطمئن باشيد بعد از گوش دادن به اين دوره ارتباطات شما متحول خواهد شد.
ايران آکادمي