رویای اوکراین بدون جنگ

آرمان امروز-پورحسين: تحولات پيرامون جنگ اوکراين پس از عقب نشيني روسيه از قسمت غربي شهر خرسون وارد فاز جديدي شد. در همين راستا رجب طيب اردوغان در تماسي تلفني با همتاي روس خود گفت که نشست بين سرويس‌ هاي اطلاعاتي روسيه و آمريکا که در ترکيه برگزار شد، براي جلوگيري از يک تشديد غيرقابل کنترل اوضاع مهم است. دفتر رياست جمهوري ترکيه اعلام کرد، رجب طيب اردوغان در اين تماس تلفني با ولاديمير پوتين، رئيس جمهوري روسيه گفته که تلاش‌ ها و اقدامات ديپلماتيک براي پايان دادن به جنگ اوکراين بايد از سر گرفته شود و از پوتين بابت تمديد توافق غلات از درياي سياه قدرداني کرد. ديميتري پسکوف، سخنگوي کرملين نيز عنوان کرد، پوتين نيز با رئيس جمهوري ترکيه تماس تلفني داشت و بدون ذکر جزئيات گفت، به زودي اخبار آن منتشر مي ‌شود.

چند روز پيش نيز وال استريت ژورنال به نقل از ديپلمات هاي آمريکايي نوشت ساليوان مشاور امنيت ملي کاخ سفيد طي نشستي در کي يف در چهارم نوامبر اين پيام را انتقال داد که زلنسکي و مقاماتش بايد خواسته ها و اولويت هاي واقع بينانه را براي گفت و گوها، احتمالاً با تجديد نظر در هدف اعلام شده خود براي بازگرداندن کنترل بر کريمه، تدوين کنند.

واشنگتن همچنين پيشنهاد کرد که کي يف بايد نسبت به ايده مذاکرات با روسيه براي به دست آوردن اهرم فشار اعلام آمادگي کند. در اوايل ماه جاري، زلنسکي شرايط مذاکرات صلح با روسيه را مطرح کرد و خواستار احياي تماميت ارضي اوکراين، احترام به منشور سازمان ملل، غرامت تمام خسارات ناشي از جنگ و تضمين اين بود که درگيري ديگر تکرار نخواهد شد. در مقابل آندري رودنکو، معاون وزير امور خارجه روسيه گفت که مسکو هيچ پيش شرطي براي مذاکره با اوکراين ارائه نمي کند اما کي يف بايد حسن نيت خود را نشان دهد. ديميتري پسکوف سخنگوي کرملين نيز گفت که روسيه براي مذاکرت آماده است اما اوکراين عدم ادامه مذاکرات را در پيش گرفته است.

اين تلاش ها در حالي انجام مي شود که برخي کارشناسان بر اين باور هستند که جنگ اوکراين ابعاد متعددي دارد و بعيد به نظر مي رسد جنگ اوکراين به اين آساني به اتمام رسد.

محسن جليلوند، استاد روابط بين الملل در اين خصوص مي گويد: جنگ اوکراين به اين سادگي ها تمام نمي شود زيرا خيلي از طرف هاي تاثيرگذار در عرصه بين الملل از اين جنگ منافعي به دست آورده اند و يا مي خواهند بواسطه آن به منافعي دست پيدا کنند. مشخصا روسيه به عنوان بازيگر اصلي نيز جنگ را نمي خواهد با دست آورد اندک به پايان برساند و قصد دارد تا يک بار براي هميشه مساله نفوذ ناتو در شرق را حل کند.

وي افزود: بايد توجه داشت که ترکيه به عنوان ميانجي اصلي ميان روسيه و اوکراين، آن قدرت تاثيرگذار در عرصه بين الملل را ندارد که بتواند جنگ را به پايان برساند. تاثيرگذاران اصلي در اين مهم، دنياي غرب و روسيه هستند و ترکيه در اين ميان خيلي محلي از اعراب ندارد. اردوغان اين تحرکات را به دو علت انجام مي دهد. نخست براي مطرح کردن خود در عرصه جهاني و از سوي ديگر براي اين که اوضاع اقتصادي خود را در اين شرايط سخت بهبود بخشد و با جهان تعامل بيشتري داشته باشد. اردوغان در حال انجام مانور سياسي است و بعيد به نظر مي رسد که اين مانور خروجي به نام پايان جنگ در اوکراين داشته باشد.

اين استاد روابط بين الملل خاطرنشان کرد: روسيه اگر قصد داشت تا با گرفتن امتيازهاي حداقلي به جنگ پايان دهد مي توانست از ابتدا لوهانسک و دونتسک و کريمه را حفظ کرده و اين ميزان از هزينه ها را صرف جنگ نکند اما آن ها خواسته هاي بيشتري دارند. بايد توجه داشت که مولفه موثر ديگر در جنگ اوکراين، دولت بايدن است. آن ها به اين سادگي اجازه نمي دهند که روسيه از باتلاق جنگ خارج شود زيرا تداوم جنگ در اوکراين مشخصا به نفع آمريکاست زيرا يک رقيب آن ها از مدار خارج شده است و با خيال راحت تر مي توانند توجه خود را به سمت خاوردور معطوف کنند. آمريکا تمايل دارد جنگ در اوکراين تمام نشود و همين تمايل آن ها سبب مي شود تا جنگ در کوتاه مدت در اوکراين خاتمه نيابد.

اين اظهارات از آن جا نشات مي گيرد که بسياري از تحليلگران بر اين باور هستند که دموکرات ها برخلاف جمهوري خواهان همواره در تلاش هستند تا تقابل مستقيم با رقبا و دشمنان خود نداشته باشند و همواره مسيري غيرمستقيم را اتخاذ مي کنند و کارشناسان بر همين اساس اعلام مي کنند که دولت بايدن تمايلي به پايان دادن جنگ روسيه و اوکراين ندارد و صرفا راه هاي ارتباطي را براي کنترل تنش در اين عرصه حفظ کرده است و ديدارهاي اخير نيز در اين راستا انجام شده است تا مديريت شرق اروپا همچنان در کنترل آن ها باشد.

بر همين اساس مشاور امنيت ملي آمريکا در چند ماه گذشته با نيکولاي پاتروشف، دبير شوراي امنيت روسيه و يوري اوشاکوف، مشاور ارشد سياست خارجي کرملين گفت و گوهاي محرمانه ‌اي داشته است. اين مقامات درباره راه ‌هاي جلوگيري از تهديد بروز بحران هسته ‌اي گفت و گو کرده‌ اند اما در هيچ نشستي با محوريت راه ‌هاي پايان دادن به جنگ شرکت نکرده ‌اند. در اين خصوص آدرين واتسون، سخنگوي شوراي امنيت ملي آمريکا با خودداري از تأييد خبر گفت و گوي جيک ساليوان با نيکولاي پاتروشف و يوري اوشاکوف، گفت که مردم خيلي چيزها مي‌گويند. سخنگوي کرملين هم رسانه‌ هاي غربي را به انتشار دروغ‌ متهم کرد. ساليوان در ماه اکتبر گفته بود هرگونه استفاده از تسليحات هسته ‌اي پيامدهاي فاجعه ‌باري براي روسيه خواهد داشت. او گفت که مقام ‌هاي ارشد آمريکا در گفت و گوهايي که با مقام ‌هاي روسيه داشته‌ اند در مورد دامنه پاسخ احتمالي واشنگتن صحبت کرده‌ اند. واشنگتن ‌پست هفته گذشته گزارش داد که مقامات ارشد آمريکا از اوکراين خواسته‌ اند که از انعطاف‌ ناپذيري در برابر مذاکره با روسيه صرف نظر کند. ولوديمير زلنسکي، رئيس جمهوري اوکراين  در اوائل ماه اکتبر فرماني را امضا کرد که بطور رسمي چشم انداز هرگونه مذاکره با ولاديمير پوتين، رئيس جمهوري روسيه را غيرممکن اعلام مي‌کرد اما درها را براي گفت و گو با مسکو باز مي ‌گذاشت. ساليوان با تأييد خبر سفر روز جمعه خود به کي‌يف گفت که در گفت و گو با ولوديمير زلنسکي، رئيس جمهوري اوکراين و همتاي اوکرايني‌ اش از جزئيات ويراني ‌هاي اين کشور آگاه شده است.