«پیمان شانگهای» بدون برجام گره گشا ست؟
- شناسه خبر: 5555
- تاریخ و زمان ارسال: 14 تیر 1402 ساعت 23:50
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
آرمان امروز – سرویس دیپلماسی-یدالله کریمی پور: رسمیت یافتن عضویت جمهوری اسلامی در پیمان شانگهای پس از ۱۷ سال انتظار، شیپور رسانه های دولتی را کر کننده کرده است ولی باید توجه داشت که چنین عضویتی نمی تواند باز کننده مشکلات استراتژیک ایران باشد. چرا؟
۱- گرچه جغرافیای این پیمان بیش از ۸۲٪ پهنه اوراسیا و ۵۳٪ نفوس جهان را در بر می گیرد، سهمش از تولید ناخالص جهانی تا ۲۰۲۲، کمتر از ۲۷٪ بود. به سخن دیگر شانگهای پیمان ملل متوسط و فقرا است.
در واقع با حذف آمار اقتصادی چین، سهم این پیمان از اقتصاد جهان به کمتر از یکسوم کاهش خواهد یافت. یادآوری می شود که از ۵ شریک بازرگانی اصلی چین، هیچیک از آن ها عضو شانگهای نیست.
تولید ناخالص داخلی روسیه نیز بین ۱۱ تا ۱۳ ام جهانی است. در واقع سیر نزولی GDP روسیه طی ۱۵ سال گذشته در رقابت با ملل پیشرفته استمرار داشته است؛
۲- اصل برتر در استراتژی بازرگانی خارجی بیشتر کشورها رقابتی کردن بازار برای طرف های تجاری است.
چرا که به تصمیم سازان برای گزینش نیازهای اقتصادی قدرت مانور بیشتری می دهد. بر عکس با تمرکز و اختصاصی کردن تجارت خارجی به شرق یا غرب، کشوری مانند ایران ناگزیر به پذیرفتن شرایط تحمیلی آنها خواهد بود. مثلا چین و هند با سو استفاده از شرایط تحریم، ایران را ناگزیر به فروش نفت با یوان و روپیه و در نتیجه خرید تولیدات خود می کنند.
۳- سومین نقطه ضعف شانگهای برای ایران آن است که اقتصادهای بزرگ این پیمان حاضر به سرمایهگذاری درازمدت و مولد در ایران نبوده و به سودها و تجارت های کوتاه مدت بسنده می کنند.
ترجیح روشن و استراتژیک چین و هند، انعقاد قراردادهای بزرگ درازمدت با کشورهای عرب خلیج فارس، اسرائیل و ترکیه است. آن ها با وجود بقای شرایط کنونی، عطای ایران را به خاطر دور شدن از ترکش تحریم ها به لقایش می بخشند.
۴- از سوی دیگر فدراتیو روسیه در ضعیف ترین برهه تاریخی خود به سر برده و امروزه روز تمرکزش بر بقا و حفظ یکپارچگی ملی و سرزمینی خود است.
حتی از دیدگاه تحریم های جهانی، گوی سبقت را از ایران ربوده و از این منظر در صدر قرار دارد؛
۵- اقتصادهای هند، پاکستان، آسیای مرکزی و روسیه به عنوان اعضای اصلی شانگهای، نمی توانند مکمل اقتصاد ایران باشند؛ از سوی دیگر سخنگوی دولت درباره مزایای عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای از جمله برشمرده است: تسهیل دسترسی به بازار بزرگ کشورهای عضو، دلارزدایی از مبادلات تجاری، رونق بیشتر گردشگری و راههای تجاری، تقویت امنیت منطقهای و افزایش تعاملات سیاسی، از مزایای این رویداد بزرگ در مسیر تحقق ایران قوی است.
همه این امتیازات نامبرده در مقیاس کلان تخیلات و بلکه اشتباهاتی بیش نیستند.
تا ایران تحریم زدایی همه جانبه نشده، با ایالات متحده آمریکا مناسبات رسمی برقرار نکرده، ساختارش دستکم در قالب عملی مانند امارات، قطر، مالزی، ترکیه و… نگشته، به نظم و مقررات چیره بر بازار تمکین ننماید، خبری از دسترسی کلان آزاد به بازار جهانی، جذب مقیاس کلان گردشگر، رونق گیری کریدورهای جهانی و گسترش مبادلات جهانی نیست. شاهد این که پیوستن جمهوری اسلامی به شانگهای کمترین کاهشی ولو کوتاه مدت در ارزش بازاری دلار ایجاد نکرد. این در حالی است که حتی شایعات مذاکرات محرمانه تهران- واشنگتن، مدت ها است در پایین نگاه داشتن دلار موثر بوده است.
کوتاه آن که تا آش همین آش است و کاسه همین کاسه، باید سوخت و ساخت.