هتلِ مرگ
- شناسه خبر: 15983
- تاریخ و زمان ارسال: 15 مهر 1402 ساعت 23:50
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
نگاهی به «پیشخدمت»؛ رمان برگزیده گودریدز در سال ۲۰۲۲
محمدمعین شرفایی / منتقد
آرمان امروز : در روزهای پایانی سال ٢٠٢۲، سایت گودریدز طبق رسم هرسالهاش، برگزیدگان ژانرهای مختلف ادبی را که عموم مردم به کتابهای منتخب، بیشترین امتیاز را داده بودند معرفی کرد. امسال در ژانر معماییرازآلود، کتاب «پیشخدمت» نوشته نیتا پروز توانست بیشترین امتیاز را بهخود اختصاص دهد. این رمان پیش از این توانسته بود در صدر پرفروشهای نیویورکتایمز قرار بگیرد. این رمان با ترجمه محمد جعفرپور از سوی نشر نون منتشر شده است.
رمان «پیشخدمت» همانطور که از نامش برمیآید، درباره پیشخدمتی بهنام مولی است که در هتلی مجلل و لوکس کار میکند. مولی دختر جوانی است که تازه مادربزرگش را از دست داده و در تنهایی خود سخت به کارش چسبیده است. او پیشخدمتی دقیق و وسواسی است و اکثر مسافران هتل از اینکه چنین پیشخدمت دقیق و باحوصلهای اتاقهایشان را نظافت میکند رضایتخاطر دارند و البته انعامهایی که بیشتر متوجه مولی است تا دیگر پیشخدمتها. شخصیت مولی تا حدودی پیچیده است. آدمی ساده نشان میدهد اما تحلیلهای او از زندگی، ما را به سمت شخصیتی سوق میدهد که با آن آشنایی داریم. «هملت» در نمایشنامه شکسپیر و نیز سایر آثار او. نویسنده چندینبار در این کتاب، به نمایشنامههای شکسپیر اشاره میکند. در هتل مجللی که مولی در آن کار میکند، مسافران ثروتمند و مشهور بسیاری مهمان این هتل هستند. از قضا در یکی از اتاقهایی که مولی وظیفه خدمترسانی به آن را دارد، آقا و خانم بلک که از سهامداران و ثروتمندان مشهور کشور هستند، هرازچندی مهمان این هتل میشوند. در یکی از روزهایی که مولی میخواهد اتاق خانم و آقای بلک را نظافت کند، با جسم بیجان آقای بلک روبهرو میشود. بر طبق شواهد بهدستآمده یک نفر به آقای بلک قرص خوابآور خورانده و بعد او را با بالش خفه کرده است. مولی مظنون اول است و حتی به زندان میافتد، اما براساس سرنخهای بهدستآمده از سمت پلیس مولی درنهایت تبرئه میشود و متوجه میشویم که کدام یک از کارمندان هتل سبب قتل آقای بلک شدهاند.
کاری که نیتا پروز در «پیشخدمت» میکند، پیروی از شکلِ رواییِ شکسپیر است. با این تفاوت که بهسادگی قصه خودش را میگوید و به آهستگی جلو میرود. هر قدر رمان جلو میرود این سادهبودن از محتوای قصه حفظ میشود. اما در قسمت دوم کتاب این سادگی مخاطب را غافلگیر میکند؛ چراکه تا پایان کتاب نهتنها فرم و محتوای ساده آن پیش میرود، بلکه شخصیتپردازی به شکلی ادامه پیدا میکند که نویسنده در صفحات آخر کتاب یعنی قسمت پنجم، رودست محکمی به خواننده میزند. قضیه اصلی هم همین است!
فضاسازی و صحنهپردازیهای دقیق و هوشمندانه هم از نکات برجسته کتاب است نیتا پروز است. فضاهای بستهای که در رمان توصیف میشود همان بستهبودن شرایط و فضای موردنظر نویسنده را میرساند. هتل، خانه و زندان. این سه فضا بیشترین قسمت رمان را تشکیل میدهد. شخصیتها مدام در دو بخش تقسیم میشوند. برای مثال در هتل ثروتمندها و پیشخدمتان. در خانه مولی که مستاجر است و همیشه اجازهخانهاش عقب میافتد، با موجری سختگیر که مدام دنبال گرفتن اجارهخانه است. در زندان هم همین نکته وجود دارد. شخصیت بیگناهی که زندانی میشود و در آنسو شخصیت گناهکار آزاد است. این دوگانگی بینظیر و انتخاب فضاهای هوشمندانه، نقطه قوت رمان پیشخدمت است. انگار شهری که قصه در آن روایت میشود؛. مسیر رمان پر از ایهامهایی است که الاکلنگوار بین خیر و شر، بین مثبت و منفی، بین پوچ و گُل تغییر مییابد و درنهایت هر کدام از موتیفهای رمان در یک سمت از این دوگانگی قرار میگیرد: «گاه نامفهومی به من میاندازد، بعد دنیای پر از میکروبش را برمیدارد و حرفهایم را یادداشت میکند و وقتی تمام میشود، خودکار را محکم روی دفترچه میکوبد. «بعدش چی شد؟» «خب، وقتی دیدم کسی جوابم رو نداد، وارد اتاق نشیمن شدم که بهکل کثیف و شلخته بود. میخواستم تمیزش کنم، ولی فکر کردم بهتره نگاهی به دوروبر سوئیت بندازم. به اتاقخواب رفتم و آقای بلک رو دیدم که انگار داشت استراحت میکرد.»