تفاهم ایران و آمریکا؛ کم در برابر کم
- شناسه خبر: 3598
- تاریخ و زمان ارسال: 26 خرداد 1402 ساعت 23:58
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
آرمان امروز-سرویس دیپلماسی: بالاخره پس از فراز و نشیب های فراوان، خبرهایی شفاف تر در رابطه با مذاکرات ایران و آمریکا منتشر شد. بر این اساس طرح کلی مذاکرات توسط سه مقام ارشد اسرائیلی، یک مقام ایرانی و یک مقام آمریکایی تایید شد. مقامات آمریکایی در مورد تلاش ها برای آزادی زندانیان به تفصیل بحث نمی کنند، به جز این که آن را اولویت فوری ایالات متحده توصیف کنند.
ایران بر اساس توافق جدید که دو مقام اسرائیلی آن را قریب الوقوع توصیف کردند، موافقت خواهد کرد که اورانیوم را فراتر از سطح تولید فعلی خود که ۶۰ درصد است، غنی سازی نکند.
ایران همچنین حملات مرگبار به پیمانکاران آمریکایی در سوریه و عراق توسط نیروهای نیابتی خود در منطقه را متوقف می کند، همکاری خود را با بازرسان آژانس گسترش می دهد و از فروش موشک های بالستیک به روسیه خودداری می کند.
در مقابل، ایران انتظار دارد که ایالات متحده از تشدید تحریمها، اجتناب کند.
توقیف نفتکشهای خارجی حامل نفت، همانطور که اخیرا در آوریل انجام شد، متوقف کند. به دنبال قطعنامههای تنبیهی جدید در سازمان ملل یا آژانس علیه ایران به دلیل فعالیت های هسته ای نباشند.
ایران همچنین از ایالات متحده انتظار دارد که میلیاردها دلار از دارایی های ایران را که استفاده از آنها محدود به اهداف بشردوستانه است، در ازای آزادی سه زندانی ایرانی آمریکایی آزاد کند.
مقامات آمریکایی چنین ارتباطی بین زندانیان و پولهای بلوکه شده و یا ارتباط بین زندانیان و مسائل هستهای را تایید نکرده اند.
در همین راستا، ایالات متحده هفته گذشته معافیتی صادر کرد که به عراق اجازه داد ۲.۷۶ میلیارد دلار بدهی خود به ایران را بپردازد.
به گفته وزارت امور خارجه، این پول محدود به انتقال به فروشندگان شخص ثالث مورد تایید ایالات متحده برای غذا و دارو برای شهروندان ایرانی خواهد بود.
مقامات جمهوری اسلامی همچنین تلاش می کنند تا حدود ۷ میلیارد دلار پول ایران در کره جنوبی را بدست آورند که با آزادی زندانیان آمریکایی مرتبط است.
به گفته یک مقام ایرانی و چند نفر دیگر که با مذاکرات آشنا هستند، این پول نیز برای استفاده بشردوستانه مورد استفاده قرار خواهد گرفت و در یک بانک قطری نگهداری خواهد شد.
صابر گل عنبری، تحلیلگر مسائل بین الملل در این رابطه می گوید: این روزها گفتهها و نقل قولها از منابع آگاه و ناآگاه درباره توافقی موقت یا توافقاتی میان ایران و آمریکا زیاد و در کنار آن نیز تکذیبیههای دو طرف به ویژه از طرف آمریکا بیشمار و قابل توجه است.
جمعبندی نگارنده از گفتهها و شنیدهها این است که دو طرف احتمالا نه به توافقی مدون بلکه به تفاهماتی کلی در حاشیه قرارداد مبادله زندانیان رسیده و یا در مراحل نهایی آن هستند.
بخش فنی مذاکرات مالی مربوط به این قرارداد در رابطه با آزادسازی داراییهای ایران در کره جنوبی از چند ماه قبل در قطر در جریان بوده و هیاتی از بانک مرکزی ایران با واسطه دوحه با هیاتی مالی از آمریکا در گفتگو بوده است که سفر اخیر رئیس بانک مرکزی نیز بیارتباط با این قضیه نیست.
اختلاف اصلی در این ماهها بیشتر فنی و مربوط به شیوه انتقال و استفاده از این ۷ میلیارد دلار بوده است. احتمالا هم در سفر محمد رضا فرزین مشکلات فنی باقیمانده حل و فصل شده باشد.
مذاکرات سیاسی مربوط به قرارداد مبادله زندانیان نیز بیشتر با میانجیگری عمان بوده است. حالا در حاشیه قرارداد مبادله زندانیان به عنوان مسالهای انسانی نیز به نظر میرسد که توافقات یا تفاهماتی محدود در حوزههای هستهای و تحریمی در هر شکلی چه رسمی چه غیر رسمی چه موقت چه مکتوب و یا غیر مکتوب در حال شکلگیری است.
اما این شکل توافقات یا تفاهمات برونداد این واقعیت است که احیای برجام ۲۰۱۵ دیگر چندان امکان پذیر نیست و دو طرف به ناچار و با انگیزهها و اهداف خاصی به این شکل تفاهمات روی آوردهاند که به هر حال نوعی توافق موقت است اما دادن چنین صبغهای رسمی به آن، هم برای آمریکا هم برای ایران دردسرساز و هزینهزاست.
آمریکا قبلا دنبال توافقی موقت بود اما تفاهمات کنونی حاوی امتیاز هسته ای بزرگی از ایران نیست که بخواهد آن را به عنوان دستاوردی بزرگ در قالب توافقی موقت معرفی کند و در این صورت با موج انتقادات داخلی مواجه خواهد بود.
برای ایران نیز چنین است و دستاورد چندانی در امر رفع تحریمها به همراه ندارد که به عنوان توافقی قابل توجه روی آن مانور داده شود.
همچنین برای ایران که مدام بر مخالف خود با هر نوع توافق موقتی تاکید کرده، سخت است که چنین اسمی روی این تفاهمات گذاشته شود.
از این رو، آثار مثبت این تفاهمات احتمالی، بر اقتصاد بیمار ایران مقطعی، گذرا و بیشتر روانی است.
اما انگیزه دو طرف هم از حرکت در جهت چنین تفاهماتی چیزی جز مدیریت تنش نیست.
در واقع دو طرف، در سایه امکان ناپذیری حل تنش و بحران و همچنین عدم تمایل هیچکدام برای شدت گرفتن آن به صرافت مدیریت تنش افتادهاند تا از حد مشخصی فراتر نرود.
توافق ایران با آژانس نیز چنین وضعیتی دارد و هدف از آن جلوگیری از تشدید تنش و بازگشت پرونده به شورای امنیت بود که البته در زمینه سازی برای همین تفاهمات محدود در حال شکل گیری با میانجیگری عمان و قطر نیز موثر بود.
به هر حال، تفاهماتی ولو محدود در این حد نیز برای دو طرف از اهمیت برخوردار است.
از یک طرف، آمریکا در سایه انتخاباتی شدن فزاینده فضای داخلی و اولویتهای دیگر سیاست خارجی خود به این مدیریت و کنترل تنش و جلوگیری از خروج اوضاع از کنترل نیاز دارد و از طرف دیگر نیز ایران با توجه به وضعیت دشوار اقتصادی به آزادی این داراییها و همچنین عدم تشدید تحریمها و یا کاهش سختگیریها در اعمال برخی از آنها نیاز دارد.
حال باید دید آیا این تفاهمات در صورت نهایی شدن می تواند فضا را مدیریت شده به سمت تفاهماتی بیشتر پیش ببرد و از این ستون تا ستون دیگری فرجی حاصل شود یا خیر؟
با توجه به فضای بین المللی ناشی از جنگ اوکراین و همچنین دشواری احیای کامل برجام ۲۰۱۵ و رسیدن به توافقی جامع که آمریکا و اروپا می خواهند، فعلا چندان محتمل نیست که تفاهمات پیشگفته در کوتاه مدت به گشایشی جدی و توافقی جامع ختم شود.
بعید بنظر میرسد بدون نظر مثبت روس این تفاهمات برجامی به نتیجه برسد
اظهارات برجامی برای بالا نرفتن قیمت دلار است که کاری عبث است