«آرمان امروز» گزارش می دهد / پازل توافق کامل شد
- شناسه خبر: 2959
- تاریخ و زمان ارسال: 21 خرداد 1402 ساعت 23:58
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
آرمان امروز -سرویس دیپلماسی: در پاییز ۱۴۰۱ هر چند که در پشت پرده پیام هایی میان ایران و غرب رد و بدل می شد اما اراده سیاسی برای بازگشت رسمی و علنی به میز مذاکرات در طرف غربی وجود نداشت.
یک منبع آگاه دیپلماتیک در آن مقطع زمانی بیان می کرد که مذاکرات وین برای احیای برجام به زودی در سطح رسمی و در قالب زمانی متداوم از سر گرفته نخواهد شد اما طرف غربی همزمان که با دو اهرم ادعای دخالت ایران در جنگ اوکراین و حمایت از اعتراضهای داخلی فشار بر تهران را حفظ کرده همزمان تلاش میکند رشته مذاکرات نیز از هم گسیخته نشود.
یکی از پرشمارترین پرسشها در پاییز و زمستان ۱۴۰۱ این بود که چرا طرف مقابل ایران با حرکت به سمت مکانیسم ماشه حلقه فشار بر جمهوری اسلامی ایران را تنگ تر نمی کند؟
طرف غربی به رغم همه سر و صداها و تشدید فشار سیاسی و امنیتی بر ایران تمایلی به بسته شدن پنجره دیپلماسی با ایران نداشت و به عنوان نمونه این جمله که ما هنوز دیپلماسی را بهترین گزینه برای حل اختلاف با ایران می دانیم در سخنان جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده به کرات شنیده شد.
یکی از اصلیترین دغدغههای غرب در بحث فنی هستهای با ایران ذخایر مواد غنی شده در ایران است. براساس آخرین گزارش فصلی آژانس بینالمللی انرژی اتمی که قریب به یک هفته پیش منتشر شد، ذخایر اورانیوم غنیشده تا ۲۰درصد اکنون ۴۷۰.۹ کیلوگرم تخمین زده میشود. این درحالی است که میزان اورانیوم غنیشده تا ۶۰درصد به ۱۱۴.۱ کیلوگرم رسیده است. هرگونه حرکت به سمت مکانیسم ماشه یعنی رها کردن این میزان مواد رو به افزایش در داخل ایران.
در سایه برجام، ایران در قالب پذیرش اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی در کنار تعهدات پادمانی به بیشترین نظارتها بر برنامه هستهای خود رضایت داد و مطلوب طرف غربی نیز احیای همان نظارتهای گسترده است نه از دست دادن حداقلهای نظارتی با فعالسازی مکانیسم ماشه که قطعا با واکنش تند ایران روبهرو خواهد شد.
درحالی که ایران و غرب در شش ماهه دوم ۱۴۰۱ یکی از پرتنشترین رابطهها در تاریخ روابط دوجانبه را تجربه کردند آرامش نسبی از نیمه اسفند ماه با سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی به تهران به رابطه بازگشت.
سفری که به حصول یک نقشه راه میان سازمان انرژی اتمی و آژانس بینالمللی انرژی اتمی منتهی شد. این نقشه راه، زنجیره صدور قطعنامه علیه ایران در نشست شورای حکام آژانس را قطع کرد و البته انتشار آخرین گزارش فصلی آژانس نشان دادکه دو طرف در مسیر اجرای این نقشه راه با سرعت کم، اما قابل قبول حرکت کردهاند.
در این گزارش تاکید شده که یکی از سه اختلاف باقیمانده ایران در حوزه پادمانی (وجود مواد اعلام نشده در آباده) با توضیحات ایران حل و فصل شده و آژانس فعلا سوالی در این خصوص ندارد. همچنین در بخش دیگری از همین گزارش اعلام شد که آژانس توضیحات ایران درباره چرایی تولید ذرات اورانیوم ۸۴ درصد را قابل قبول دانسته است.
در همین راستا ایران با نصب یک دستگاه نظارت بر غنیسازی در کارخانه غنیسازی سوخت فردو و همچنین در کارخانه آزمایشی غنیسازی سوخت در نطنز موافقت کرده است. همزمان ایران با بازنصب ۹ دوربین از مجموع ۲۷ دوربین برجامی در تاسیسات هستهای خود موافقت کرده است.
مهمترین پرسشی که پس از آخرین گزارش فصلی آژانس و اشاره به پیشرفت در رابطه اختلافها با ایران مطرح شد، این بود که چه مسائلی منجر به شکلگیری اراده سیاسی در هر دو طرف شد. توجه دقیقتر به سیر تحولات سیاسی میان ایران و غرب نشان می دهد که پیشرفت در رابطه با آژانس یکی از گامهای برداشته شده در بستر تعریف شده برای مدیریت تنش میان ایران و غرب بوده است:
آزادی دو زندانی فرانسوی که در زندان وکیلآباد مشهد در بازداشت بودند.
اجرایی شدن توافقنامه انتقال محکومان میان ایران و بلژیک و آزاد شدن دیپلمات ایرانی اسدالله اسدی. آزادی سه زندانی اروپایی دیگر که در ایران بازداشت بودند.
انتشار اخباری درباره حصول توافق میان ایران و ایالاتمتحده برای تبادل زندانیان و آزادسازی اموال بلوکه شده ایران در کرهجنوبی.
سفر سلطان عمان به تهران و گمانهزنیهای رسانهای مبنی بر تداوم تلاشهای مسقط برای تنشزدایی از رابطه ایران و غرب و البته میانجیگری میان تهران و قاهره. افشاگری رسانه امریکایی به نقل از ۵ مقام امریکایی، اسراییلی، اروپایی درباره سفر برت مکگورک، مشاور ارشد بایدن در امورخاورمیانه در ماه جاری به عمان و گفتگو با مقامهای عمان درباره امکان تعامل دیپلماتیک با ایران درخصوص برنامه هستهای این کشور. اکسیوس همچنین در گزارشی جداگانه ادعا کرد که هیاتهای ایرانی و امریکایی در مسقط مذاکرات غیرمستقیمی را با وساطت عمانیها انجام دادهاند. انتشار گزارشی در فایننشال تایمز درباره دیدارهای راب مالی، معاون وزیر خارجه ایالاتمتحده با سعید ایروانی، نماینده ایران در نیویورک. به ادعای فایننشال تایمز، این دیدارها که نخستین تماس مستقیم میان مقامهای ایرانی و امریکایی پس از خروج ترامپ از برجام محسوب میشود متمرکز بر تبادل زندانیان دوتابعیتی بوده است.
انتشار اخباری درباره مذاکره عراق با امریکا و آزادسازی بخشی از منابع ایران در عراق.
در این میان برخی رسانهها مانند هاارتص و میدل ایستای نیز اقدام به گمانهزنی درباره مفاد مذاکرات محرمانه میان ایران و امریکا زده و ادعا کردند که دوطرف بر سر رسیدن به یک توافق موقت به تفاهمهایی دست پیدا کردهاند. ادعایی که هم ازسوی ایران و هم طرف امریکایی تکذیب شد.
کشورهای غربی در نیمه دوم سال گذشته با این ادعا که فضای مناسب برای مذاکره با ایران وجود ندارد زنجیره مذاکرات را در خلأ و بدون هیچ اقدام عملی نگه داشتند. در قریب به دو ماه و نیم اخیر، مسیرهای جداگانه از تماسهای مستقیم با اروپاییها و غیرمستقیم با امریکاییها برقرار شده است. همه این تحرکات جدید دو هدف مشترک و متوالی را دنبال میکنند: نخست مدیریت تنش و جلوگیری از خارج شدن بحران از وضعیت کنترل شده فعلی و در ادامه ایجاد فضای لازم برای بازگشت به مذاکرات احیای برجام.
در این مسیر دو طرف بر سر برداشتن گامهایی توافق کردهاند که البته هیچ کدام از این تفاهمها جنبه تعهدآمیز نداشته و نمیتوان به آن نام رسمی توافق را داد.
همانطور که مقامهای ایرانی و امریکایی میگویند هر دو طرف کانالهای خود برای تبادل پیام را دارند و در این میان کشورهای اروپایی و برخی کشورهای منطقهای از جمله قطر و عمان هم نقشی مثبت در اجرایی شدن تفاهمهای صورت گرفته برعهده دارند که ازجمله آنها میتوان کمک به تبادل زندانیان میان ایران و غرب و آزادسازی بخشی از اموال ایران در عراق را نام برد.
آنچه مشخص است، این است که دو طرف پس از چند ماه تنش و چند سال تلاش نافرجام برای احیای برجام در حال راه رفتن روی لبه پرتگاه هستند. اولویتها و خطوط قرمز دو طرف همچنان با هم فاصله فاحشی دارد و در این مرحله فعلا اولویت همگی مدیریت بحران و سنجش فضا برای ادامه حرکت در مسیر ارزیابی احیای برجام در آینده است.
حتی به فرض عبور سلامت دو طرف از مرحله مدیریت تنش به خصوص در سایه خبرسازیهای مداوم درباره نقش ایران در جنگ اوکراین و تلاش برای استفاده از این کارت برای بالا بردن هزینه توافق برای ایران، دو طرف به مرحله امکانسنجی احیای برجام میرسند که خود حدیثی مفصل و ماجرایی پیچیده خواهد بود.
باید توجه داشت که تهران و غرب نیز امروز به شکلی جدی تر تمایل به توافق رااعلام کرده و بسیاری از موانع را از پیش رو برداشته اند تا پازل مذاکرات کامل تر از قبل شود.
برای رسیدن به برجام خدمت پوتین برسید وگرنه برای آمریکا چه بشود یا نشود فرقی ندارد ما ملت روز به روز داریم فنا میشویم با این دیپلماسی شما دلار بالایصد هزار تومان میشود انصاف کاسیان ماهم اعلا برکت اله هی بگوید دشمن هی دلار بالا
حرف حق پیش شما خریدار ندارد