جابهجایی فصلها با کمک تغییرات اقلیمی
- شناسه خبر: 42447
- تاریخ و زمان ارسال: 2 اردیبهشت 1403 ساعت 6:56
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
«آرمان امروز» گزارش می دهد
آرمان امروز- رها معیری: اردیبهشت بالاخره پس از یک فروردین گرم و آفتابی غیرمعمول وارد ایران شد و به غیر از تاثیرات ال نینو بر مناطق جنوبی کشور، گرمای هوا و کاهش بارندگی در بسیاری از نقاط کشور، نشان از شرایط غیر معمول بهاری دارد و درختان در حال ثمر دادن هستند، پدیده ای که شاید در سال های دهه ۷۰ اواخر خرداد شاهد آن بودیم. یکی از قابل توجه ترین اثرات تغییرات آب و هوا، تغییر الگوهای فصلی پوشش گیاهی در اطراف ما است. این شامل زمان رویدادهای مهم بیولوژیکی مانند ترکیدن جوانه ها، ظهور اولین برگ ها، گلدهی و ریزش برگ است. به طور کلی، ظهور اولین برگ نشانه رسیدن بهار است، در حالی که ریزش برگ نشانه آغاز پاییز است. زمان این رویدادها در حال تغییر است، به ویژه در نیمکره شمالی، جایی که به نظر می رسد بهار زودتر شروع می شود و شروع پاییز به تأخیر می افتد. در گذشته های نه چندان دور، کم کم بهار از راه می رسید، باران های رعد آسا مانند زنگ ساعت عمل می کردند به طوری که با هر صدایی که از آسمان بلند می شد درختی را از خواب بیدار می کرد، کم کم شاخ و برگ هایشان باز می شدند و با کشیدن خمیازه های بلند، جوانه می زدند و مژده آمدن بهار زیبا را می دادند، حالا دیگر نوبت تابستان بود که از راه برسد تا با گرمای خود خنکای سه فصل گذشته را از تنت به در کند، پناه بردن به کولر هم لطف خودش را داشت، خوردن هندوانه خنک دور حوض آبی حیاط هم دنیای دیگری بود که متاسفانه امروزه اثری از آن نیست، بعد از آن دوباره زمستان دقیقا سر قراری که سال گذشته با طبیعت گذاشته بود از راه می رسید و این چرخه ادامه پیدا می کرد اما حالا چه؟ دیگر خبری از آن نظم و هارمونی نیست، گویی فصل ها جابجا شده اند. زمستان؛ بهار و بهار؛ پاییز شده است. از سوی دیگر باران های سیل آسا و بی سابقه در استان سیستان و بلوچستان و شهر دبی در امارات و گرمای تابستانی در مرکز کشور و… همه و همه از جابجایی فصل ها حکایت دارد که سال هاست کارشناسان در رابطه با این پدیده آب و هوایی هشدار می دهند.
گلایه یک کشاورز
پژوهشگران دانشگاه علوم آکادمی چین در پکن تایید کردند که با گرم شدن جهان، فصلها تغییر کرده است. این معضل ناشی از افزایش غلظت گازهای گلخانهای بهویژه کربندیاکسید در جو زمین و گرمایش زمین و تغییر اقلیم هستند که در شکلگیری آن نمیتوان منکر نقش اقدامات انسانی شد. یکی از کشاورزان می گفت تغییر فصل کار آنها را هم دشوار کرده است، زمستان ها بارش باران و برفی نداریم انگار بهار است اما در مقابل در فصل بهار که کار کشاورزی آغاز می شود بارش باران مجال هیچ کاری را نمی دهد یا تابستان که فصل برداشت برنج است باید همیشه نگران باران های بی موقع باشیم تا محصول را از بین نبرد چون اگر خوشه های برنج زیر باران بمانند تمام زحمات چند ماهه کشاورز هدر می رود. این روند برای باغداری و حتی زنبورداری هم صدق می کند.
تاثیرات تغییر اقلیمی، خطرناک است
اما سپیده رحمنپور، پژوهشگر حوزه تغییراقلیم در این رابطه معقد است که فصل از تقسیمبندیهای سال است، این تقسیمبندیها برمبنای سنجش آبوهوای یکمنطقه در بازههای زمانی طولانی و مؤلفههای بومشناختی صورت گرفتهاند و در ادامه گفته هایش می افزاید: «گردش زمین به دور خورشید و انحراف محوری زمین نسبت به دایره البروج عامل شکلگیری فصلهاست. بهطور کلی در فرهنگها و مناطق مختلف تقسیمبندی فصلها مبتنی بر شرایط زندگی مردم بومی بوده، زیرا تا پیش از انقلاب صنعتی زندگی بشر بیشتر به کشاورزی وابسته بوده است. در نتیجه عوامل موثر بر کشاورزی از دما تا الگوهای بارش و… در تعیین بازههای زمانی فصلها مدنظر بودهاند. جابهجایی فصلها آثار نامطلوبی بر زیستبوم و چرخهحیات بسیاری از زیستمندان دارد. این مسأله سبب ایجاد ناهمگونی در زنجیره غذایی و فقدان هماهنگی در حیات گونههای وابسته به هم میشود و نظم پیشین طبیعت را برهم میزند. برای مثال به دلیل جابهجایی فصلها گیاهان زودتر از خواب زمستانی بیدار میشوند و پرندگان که زمان مهاجرت و چرخههای تولیدمثل خود را با تولید گیاهان بهعنوان منبع غذایی هماهنگ میکنند، آسیب میبینند. بهعلاوه آغاز بهار و شکوفایی درختان زودتر از موعد و گردهافشانی گیاهان و بهعبارتی بهار کاذب عواقب نامطلوب دیگری را نیز در پی دارد. این مسأله سبب طولانیشدن فصل رشد گونههای مهاجم، آفات فراوان و آسیبپذیری درختان در مقابل سرمای بعدی میشود. »
این کارشناس اقلیمی در ادامه گفته هایش می افزاید: نبود همسویی احتمالی بین رویدادهای چرخه حیات، آسیب سرمازدگی و افزایش خطر خشکسالی بهدلیل زودتر ذوبشدن برف کوهستانها و طولانیشدن تابستانها و سیل و تغییر مناطق کاشت به سمت شمال نیز از مضرات بهارهای کاذب مکرر و مخرب هستند. پژوهشگران حوزه تغییر اقلیم مبتنی بر دادههای موجود معتقدند هر تغییر جزئی در دما برای برهم خوردن نظم فصلها و پدیدههای مرتبط با آن کافی است و جابهجایی فصلها را از پیامدهای تغییر اقلیم میدانندبه هر روی با اثبات تأثیرپذیری مسائل اینچنینی از تغییر اقلیم هر کشوری علاوه بر توقف و کاهش فعالیتهای منجر به گرمایش زمین موظف است در راستای حفاظت از مردم و زیستبوم چارهاندیشیهای تخصصی داشته باشد و گامهای محکمی در جهت تابآوری بردارد.