دشواری پذیرش تغییرات اجتماعی
- شناسه خبر: 43438
- تاریخ و زمان ارسال: 9 اردیبهشت 1403 ساعت 23:50
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
علیرضا اسکندری نژاد / پژوهشگر جامعه شناسی
آرمان امروز : پس از اجراییشدن طرح حجاب و عفاف از ۲۵ فروردینماه، بحثهای بسیاری در محافل مختلف شکل گرفته است. از منظر جامعهشناسی، تغییرات اجتماعی یکی از مهمترین حوزههای بحث و نظریهپردازی است. تغییرات اجتماعی میتواند در حوزه ارزشها، باورها، عقاید و نگرشها رخ دهد که جامعهشناسان عموماً آنها را در زمره تغییرات اجتماعی غیرمادی (نمادین، نشانهای، معنوی و غیره) دستهبندی میکنند. این تغییرات عمدتاً شامل تغییر در باورهای مذهبی، ارزشها و نگرشهای جمعی میشود. به اعتقاد جامعهشناسان، تغییرات اجتماعی، در شرایطی که انقلاب سیاسی، اجتماعی، علمی و تکنولوژیک در کار نباشد، امری است بسیار کند و تدریجی. بسیاری از تغییرات ارزشی و نگرشی را صرفاً در برشهای زمانی درازمدت (مثل گذر دههها یا قرنها) میتوان مشاهده کرد.
مثلاً درک این نکته برای انسان بادیهنشین بسیار سخت مینمود که روزگاری خواهد آمد که بر اثر انقلابهای علمی، جمعیتی و تکنولوژیک انسانها میتوانند در برجهای چنددهطبقهای در فضاهای کوچکتر از ۲۰ متر زندگی کنند و نماد خانه برای آنها بهجای یک چادر واقع در بیابان، یک آپارتمان ۲۰ متری در چندصدمتر ارتفاع باشد. از همین رو، پذیرش تغییرات اجتماعی، خصوصاً تغییراتی که با شتاب بییشتری حادث میشوند، بسیار سخت و دشوار است؛ این موضوع خصوصاً برای آن گروههایی دردناک خواهد بود که همچنان به ارزشها و نگرشهای اصیل و بهدور از تغییر باور دارند.
مثلاً فرض کنید فردی در یکی از شهرهای مدرن همچنان نماد خانه را چادر بیابانی میداند و اصرار میکند که معنای خانه تغییر نکرده است. پذیرش تغییرات اجتماعی در موضوعات مختلف، مادامی که نافی هنجارها و عرف اجتماعی حاکم نباشد، مسئلهای برای جامعه ایجاد نمیکند. بالعکس نپذیرفتن تغییرات اجتماعی و اصرار بر اصول لایتغیر، در صورتی که هنجارها و عرف با آن همراه نباشند، موجب سرعت گرفتن، گسترده شدن و شدت گرفتن تغییرات اجتماعی میشود در همین راستا اقدامات نظامی و انتظامی نهتنها سد راه تغییرات اجتماعی نیست بلکه آن را تسریع میکند. در چنین برهههایی، پذیرش تغییرات اجتماعی میتواند نقطه شروع مناسبی برای طرحهای فرهنگی عمیق و درازمدت باشد که ضمن پذیرش آراء عمومی، نسخهای بهروزشده از سنتهای اصیل را ارائه میکند.