دلایل افزایش نرخ دلار چیست؟
- شناسه خبر: 40973
- تاریخ و زمان ارسال: 20 فروردین 1403 ساعت 23:57
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
آرمان امروز تحلیل میکند
آرمان امروز_گروه اقتصادی: رئیس کل بانک مرکزی با تأکید براینکه تلاطم بازار غیررسمی ارز ناشی از وضعیت منطقه است و بزودی کاهش پیدا می کند گفت: ارز ۲۸۵۰۰ تومانی امسال هم ادامه دارد و ارز تمام واردات قانونی با نرخ مبادلهای تأمین می شود. محمدرضا فرزین درباره وضعیت بازار ارز و برنامه های بانک مرکزی برای مدیریت تلاطمات بازار ارز، اظهار داشت: در خصوص نرخ ارز نگرانی هایی در بازار بوجود آمده است؛ اینجا هستم توضیح لازم را درباره ارز بدهم که چه اتفاقی افتاده است. نرخ ارز تحت تاثیر عوامل بنیادی است که در بلند مدت روی آن اثر می گذرد. وی با بیان اینکه نرخ رشد نقدینگی یکی از این عوامل است که بعد از ۵ سال به زیر ۲۵ درصد رسیده و شدیدا کاهش یافته است، تصریح کرد: تراز تجاری عامل دیگری است که در نرخ ارز اثر می گذارد؛ ۱۵۲ میلیارد دلار تراز تجاری پارسال است که ۸۶ میلیارد صادرات و ۶۶ میلیارد واردات کالا داشتیم. تراز تجاری کالایی ۲۰ میلیارد دلار مثبت است.
رئیس کل بانک مرکزی با تأکید براینکه نرخ رشد کشور سومین عامل اثر گذار بر نرخ ارز است، گفت: طبق گزارش صندوق بین المللی پول که بصورت تخمینی محاسبه شده ایران دومین رتبه رشد را بین ۳۰ کشور داشته است. از منظر رشد هم وضعیت خیلی خوبی داشتیم.
او در ادامه با ذکر این نکته که “واقعیت ارز در ایران چیست؟ ” افزود: ما پارسال سیاست تثبیت را اجرا کردیم و دو بازار کالای اساسی و مبادلهای را برای تأمین ارز مورد نیاز کشور اختصاص دادیم. در بخش کالای اساسی نیازهای ارزی با نرخ ۲۸۵۰۰ تومان پوشش داده شد. ۲۰ میلیارد دلار ارز ۲۸۵۰۰ تومانی بابت تمام کالاهای اساسی کشور از جمله دارو، کالاهای کشاورزی و لوازم پزشکی و … پرداخت کردیم؛ امسال هم این سیاست را قصد داریم ادامه دهیم.
جنگ یا تورم؟
اما بسیاری از کارشناسان اقتصادی با تحلیل رئیس کل بانک مرکزی موافق نیستند. پیمان مولوی، اقتصاددان در این رابطه در روزنامه تعادل نوشت: اما ریشه اصلی گرانی دلار و ارز در ایران، در افزایش تورم است. گزارهای که دولت سیزدهم از ابتدای زعامت بر ساختار اجرایی وعده به نیم رساندن آن را داده بود اما هنوز موفق به تحقق وعده خود نشده است. بیشترین دارنده داراییهای ارزی در ایران دولت است و این دولت است که برای جبران نیازهای بودجهای و هزینهای خود با نرخ ارز بازی میکند.
این اقتصاددان ادامه داد: در سال قبل هم بانک مرکزی در حالی مدام از ثبات در نرخ ارز صحبت میکرد که عملا ثباتی در نرخ ارز ایجاد نشده بود. تنها از طریق سرکوب نرخ ارز، نوسانات را به موعد دیگری منتقل کرده بود. افزایش نرخ ارز در ایران جدا از گزارههایی چون عرضه و تقاضا و مسائل حوزه سیاست خارجی وابستگی تام و تمام به نوسانات تورمی دارد. در شرایطی که نرخ تورم در ایران بالاست، طبیعی است که نرخ ارز هم روند فزایندهای داشته باشد. بر اساس دادههای اطلاعاتی بانک مرکزی در خوشبینانهترین حالت نرخ تورم برای سال ۱۴۰۳، حدود ۳۰ درصد پیشبینی شده است.
عوامل اصلی تغییر نرخ ارز
انتظارات تورمی، تغییر درآمدهای نفتی، نظام ارز چند نرخی، دشواری دسترسی به ارزهای جهان روا و تورم موجود در کشور ۵ عاملی هستند که در سال های اخیر نرخ ارز از سوی آن ها همواره تاثیر پذیرفته است اما به نظر می رسد در افزایش کنونی نرخ ارز، برخی از آن ها نقش آفرینی بیشتری داشته اند.
انتظارات یکی از پیچیده ترین شاخص هایی است که در اقتصاد برآورد می شود و مجموعه ای از عوامل از جمله شرایط سیاسی و منطقه ای نیز بر آن اثرگذارند. با این حال به نظر می رسد با تشدید تحولات سیاسی و منطقه ای از سال گذشته که در روزهای اخیر و تا حمله موشکی اسرائیل به بخش کنسولی سفارت ایران در دمشق نیز ادامه پیدا کرده، انتظارات تحت فشار قرار گرفته است و در نتیجه این موضوع را باید یکی از عوامل رشد نرخ ارز در روزهای اخیر دانست.کارکرد ذاتی تورم، کاهش ارزش پول ملی در برابر ارزهای خارجی یا به عبارت دیگر افزایش ارزش ارزهای خارجی از جمله دلار و یورو نسبت به پول داخلی است. از این رو با توجه به این که در کشور، به رغم افت نرخ تورم، شاهد این پدیده هستیم، طبیعی است که ارزش پول ملی در برابر ارزهای خارجی، به نسبت (و نه الزاماً به اندازه نرخ تورم) کاهش یابد.
معضل نظام چند نرخی
راهبرد تثبیت اقتصادی، در شرایطی اتخاذ شد که اقتصاد ایران در محاصره عوامل پیش بینی زدا از آن قرار داشت. این سیاست در ابتدا یعنی دی ۱۴۰۱ با نرخ ارز تقریباً ثابت کلید خورد و نشان داد که در برهه ای کوتاه مدت توانست تا حدی اقتصاد را از حالت سردرگمی نجات بخشد. با این حال در ادامه، فشارهای ذاتی که در اقتصاد ایران در جهت کاهش ارزش پول ملی و نیز ریسک های انتظاراتی وجود دارد، موجب شد تا عملاً فاصله نرخ های غیررسمی از نرخ های رسمی افزایش یابد و نرخ غیر رسمی ارز در برهه هایی بتواند از زیر سایه سنگین این سیاست خود را رها کند و پله پله خود را به محدوده کنونی یعنی حدود ۶۴۰۰ تا ۶۵۰۰ تومان (برای دلار) برساند. در این زمینه مرکز پژوهش های مجلس نیز سال گذشته با برشمردن ۷ نرخ برای ارز که در اقتصاد ایران وجود دارد، چنین وضعیتی را محکوم به شکست در قالب جهش نرخ ارز دانسته و تاکید کرده بود که حفظ ارزش پول ملی باید از مسیر اصلاحات اساسی اقتصادی و نه اقدامات کوتاه مدت مانند تثبیت اسمی نرخ ارز که مکرر شکست آن تجربه شده است، دنبال شود.