رمزگشایی از آمار شوکآور ترک تحصیل در خراسان شمالی
- شناسه خبر: 44001
- تاریخ و زمان ارسال: 15 اردیبهشت 1403 ساعت 23:56
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
«آرمان امروز» در گفت وگو با یک کارشناس آموزشی بررسی میکند؛
آرمان امروز- محمدسعید رضایی: موضوع ترک تحصیل یا بازماندگی از تحصیل در کشور ما دیگر کشورهای کمتر توسعه یافته، موضوع جدیدی نیست. به باور کارشناسان دو عامل فقر اقتصادی و فرهنگی ریشه در تحصیل گریزی کودکان و نوجوانان دارد که از طرف والدین یا تحت فشار هستند، یا می خواهند خیلی زود جذب بازار کار و مهارت آموزی شوند. در ایران و در استان های کم برخوردار و کمتر توسعه یافته عمدتا پسران وارد فضای کار و دختران زودتر در مسیر ازدواج قرار می گیرند و در این راه طولانی تا رسیدن به مقصد و هدف، خطرات و آسیب های اجتماعی بسیاری نهفته است، همچون سوء استفاده از کودکان کار، اعتیاد، فروش مواد مخدر، طلاق در سنین پایین و..همین دیروز بود که اکبری، مدیرکل آموزش و پرورش خراسان شمالی از آماری شوکه کننده پرده برداشت و گفت: «در این استان ۲۴ هزار و ۲۳۴ نفر در مقطع متوسطه دوم مشغول به تحصیلند که ۱۵ درصد آنها ترک تحصیل میکنند. همچنین حدود ۴۰۰۰ نفر از دانشآموزان دوره متوسطه دوم در این استان ترک تحصیل میکنند.» بنا به گفته او ۶۵ درصد افرادی که در این دوره ترک تحصیل میکنند دانشآموز پسر و ۳۵ درصد دخترند و در ادامه گفت: «ازدواج دانشآموزان دختر و مشغول به کار شدن دانشآموزان پسر از جمله مهمترین دلایل ترک تحصیل دانشآموزان در دوره متوسطه دوم است.»
حدود یک میلیون بازمانده از تحصیل
این گفته ها در شرایطی مطرح می شود بررسی دادههای مرکز آمار ایران نشان میدهد که سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ در مقاطع تحصیلی مختلف ۹۲۹ هزار و ۷۹۸ نفر از تحصیل بازماندند. سال گذشته، ۱۵ تا ۱۷ سالهها بیشترین تعداد بازماندگی از تحصیل را داشتند. پیش از این مرکز پژوهشهای مجلس، آمار بازماندگی از تحصیلی در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ را ۹۱۱ هزار و ۲۷۲ نفر اعلام کرد. بر این اساس، آمار بازماندگی از تحصیل در سال تحصیلی گذشته نسبت به سال قبل از آن، حدود ۲ درصد افزایش داشته است. دلیل اصلی که مرکز پژوهشهای مجلس به آن پرداخته، فقر است. بررسی این دادهها نشان میدهد که استان سیستان و بلوچستان با بیش از ۷۳ درصد دارای بیشترین نرخ فقر کودکان بازمانده از تحصیل را در سال ۱۳۹۹ داشت.
آمار غیر رسمی، ۴ برابر بیشتر
اما محمدرضا نیک نژاد، کارشناس آموزشی در این رابطه به «آرمان امروز» میگوید: آماری که از خراسان شمالی منتشر شده، به طور یقین برای نقاط دیگر کشور هم وجود دارد و چون شفافیت وجود ندارد، وقتی یک مسئول به طور رسمی اعلام میکند که ۱۵ درصد دانشآموزان خراسان شمالی در دوره متوسط دوم ترک تحصیل میکند، شوکهکننده است. وقتی به طور رسمی اعلام میشود که حدود یک میلیون بازمانده از تحصیل داریم، آمار غیر رسمی است، سه تا چهار برابر بیشتر است. اما اگر بخواهیم از ریشههای بازماندگی از تحصیل در ایران سخن بگوییم مهمترین آن فقر اقتصادی است و سپس فقر فرهنگی. خانوادههای فقیر از منظر اقتصادی، اولویتشان سیر کردن شکم بچههایشان است. کودکان و نوجوانان در این مناطق از دوران بلوغ وارد بازار کار میشوند و تعدادی از آنها که دختر هستند، به کودک همسری روی میآورند.
وی با اشاره به اینکه در دنیای امروز و در جهان، اولویت زندگی فردی و اجتماعی مهارتآموزی است، تصریح می کند: متأسفانه آموزش و پرورش در این زمینه خیلی کارآمد نیست، و این امر فقط مختص کشور ما نیست و در بسیاری از کشورهای جهان این نقد به نظام آموزشی آنها وارد است، چون آنچنان که باید و شاید این مهارتها را به کودکان نمی آموزند و همین مسأله باعث شده آنها خیلی زود قید درس و مدرسه را بزنند و وارد بازار کار شوند. پس به این دلایل گریز از آموزشهای رسمی وجود دارد و بچه یا با فشار خانواده، یا فشارهای اجتماعی یا احساس میکنند که وقتشان در مدارس تلف میشود، به سمت بازار کار میرود. نکته سوم، اینکه تحصیلات امروز به مانند نسل ما، آنچنان شغل آفرین نیست. زمانیکه شاهد بیکاری افراد در مقاطع لیسانس تا دکترا هستیم و تحصیل تضمینکننده آینده شغلی نیست، اما در مقابل کارآموزی و حرفهآموزی در سنین پایین در بسیاری از موارد آینده را تضمین میکند، این ترک تحصیل وجود دارد. هر چند که این راه هم در دوران نوجوانی خطرات بسیاری دارد و با یک لغزش کودک یا نوجوان، فرد ممکن است مسیر زندگیاش عوض و به راههای خلاف و آسیبهای اجتماعی سوق پیدا کند.
ضرورت بازگشت به اصل ۳۰
همان طور که در صحبتهای محمدرضا نیک نژاد هم بیان شد کودکان و نوجوانان با یک لغزش کوچک، در مسیر دیگری قرار میگیرند و به دلیل نداشتن سواد کافی در تله آسیبهای اجتماعی قرار میگیرند. پس راهکار برون رفت از این شرایط چیست؟ این کارشناش آموزشی در این رابطه میافزاید: ما باید به سمت اصل سیام قانون اساسی پیش برویم و آموزش باید توسط دولت برای همه لایههای اجتماعی به شکل رایگان فراهم شود. چندی پیش کتابی را ترجمه می کردم و در کشورهای ژاپن و سنگاپور، برای درس خواندن بچههایی که از خانوادههای فقیر و حتی متوسط، بنهای کمک مالی یا بودجههایی درنظر گرفته میشد یا حسابهای بانکی برای هزینههای آموزشی در اختیار خانوادهها قرار میگرفت که در این شرایط خانوادهها از لحاظ مالی تشویق میشدند تا فرزندانشان را به مدرسه بفرستند. تا اصل ۳۰ قانون اساسی که یک اصل مدرن هم هست و در کشورهای اسکاندیناوی و کشورهای نظیر سویس، سوئد، فنلاند و… اجرا می شود و در ایران این قانون ۴۵ سال پیش تدوین شده، اجرا نشود، هر روز شاید افزایش آمار هستیم. دولت ما باید بودجه آموزش و پرورش را افزایش بدهد و بخشی از این بودجه را به دانشآموزان بازمانده از تحصیل و ترک تحصیل اختصاص دهد تا این بچهها در سنین پایین ترک تحصیل نکنند. همچنان که آموزش در دنیای امروز، مسیر برایگذر در طبقات است که نهادهای جهانی هم روی آن تأکید دارند و دولت ما نیز موظف است که شرایط درس خواندن را برای همه مهیا کند.