زنگ خطر رکود و کسادی تولید
- شناسه خبر: 30131
- تاریخ و زمان ارسال: 19 دی 1402 ساعت 23:57
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
بررسی از وضعیت شاخص شامخ نشان میدهد؛
آرمان امروز_گروه اقتصادی: آخرین اطلاعاتی که مرکز پژوهشهای اتاق ایران از وضعیت شامخ در آذرماه ۱۴۰۲ منتشر کرده، از سقوط این شاخص به کمتر از ۵۰ و ورود اقتصاد به منطقه رکود و انقباض حکایت دارد.
شاخص مدیران خرید (PMI) که در ایران با عنوان شامخ منتشر میشود، در آذرماه امسال به کمترین مقدار ۱۱ ماهه (بدون احتساب فروردین) رسیده و با سقوط به زیر عدد ۵۰، زنگ خطر تعمیق رکود و تضعیف و کسادی تولید را به صدا درآورده است. روند شامخ کل اقتصاد و همچنین شامخ صنعت در آذر ۱۴۰۲ بیانگر این نکته اساسی است که وضعیت فعالیتهای اقتصادی در این ماه بهطور محسوس تضعیف شده و تداوم این وضعیت میتواند رشد اقتصادی در نیمه دوم سال ۱۴۰۲ را بهطور قابلتوجه کاهش دهد.
یافتههای مرکز پژوهشهای اتاق ایران در گزارش شامخ آذرماه حاکی از آن است که کسبوکارها همچنان با کمبود شدید نقدینگی و سرمایه در گردش مواجه هستند و این عامل در کنار عدم تخصیص ارز و مشکل تأمین مواد اولیه، باعث شده تا برخی از شرکتها با تعطیل شدن خطوط تولید نیز مواجه باشند. علاوه بر این، قوانین غیرکارشناسانه نیز ادامه کاهش فروش خارجی را به دنبال داشته است. ضمن اینکه در ماههای اخیر بسیاری از شرکتها با کمبود شدید نیروی کار و عدم تمایل نیروی انسانی به کار روبرو هستند.
شاخص مدیران خرید اقتصاد ایران
آخرین نظرسنجی گردآوری شده، نشان میدهد که شاخص مدیران خرید برای کل اقتصاد در آذرماه مقدار ۴۹.۸۸ محاسبه شده است که برای سومین ماه پیاپی روند کاهشی داشته است و کمترین مقدار یازده ماه اخیر از بهمنماه (بهغیراز فروردین) را به ثبت رسانده است. در میان مؤلفههای اصلی شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان برای دومین ماه بیشترین کاهش را در مقایسه با سایر مؤلفهها داشته است.
شاخص میزان فعالیتهای کسبوکار (۴۸.۸۳) در مقایسه با ماه قبل (۴۳/۵۱) کاهش داشته و کمترین مقدار یازده ماه اخیر از بهمنماه (بهغیراز فروردین) را به ثبت رسانده است. کمبود شدید نقدینگی و عدم تخصیص سرمایه در گردش برای تأمین مواد اولیه و لوازم موردنیاز، شرایط ضعیف تقاضای داخل و کاهش فروش خارجی باعث شده تا طرف عرضه یعنی تولیدکنندگان و ارائهدهندگان خدمات نیز از فعالیت خود بکاهند، بخش صنعت و ساختمان شاهد کاهش بیشتری در فعالیتها بودهاند.
شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان (۴۷.۰۶) در آذرماه برای دومین ماه متوالی کاهش داشته که اندکی ملایمتر از ماه قبل گزارش شده است، و کسبوکارها، تقاضای ضعیفی را از بازارهای داخلی گزارش کردهاند. مشتریان بعد از فشارهای تورمی متوالی همچنان با کاهش قدرت خرید روبرو هستند و شرایط مالی ضعیفتر و محدودیت در تقاضای مصرفکننده ناشی از افزایش مخارج خانوارها، باعث شده تا تقاضا در تمامی بخشهای کل اقتصاد کاهش داشته باشد.
شاخص میزان صادرات کالا و خدمات در آذرماه (۴۳.۹۱) در مقایسه با ماه قبل با نرخ بیشتری کاهش یافته تا نشاندهنده ششمین کاهش متوالی صادرات باشد و شاخص کمترین مقدار ۲۹ ماه گذشته از مرداد ۱۴۰۰ (بهغیراز فروردینماه هرسال) را به ثبت رسانده است؛ بنابراین علاوه بر تقاضای ضعیف داخلی، عدمحمایت از صادرات و اعمال قوانین غیرکارشناسانه ناشی از تعهد ارزی و عدم تخصیص ارز، منجر به هزینه تمامشده بالای فعالیتها شده و توان صادراتی شرکتها پایین آمده و شاخص بهخصوص در بخشهای خدمات و صنعت با شدت بیشتری کاهش داشته است.
مشکلات اصلی از دید فعالان اقتصادی
پروسه تخصیص ارز و مجوزها دائماً در حال طولانی شدن است که باعث کمبود مواد اولیه و به طبع آن کمبود تولید و درنتیجه تعدیل نیروی کار شده است. پتروشیمیها مواد اولیه موردنیاز شرکتها را تأمین نمیکنند درنتیجه صنایع وابسته ناچار به فعالیت در حداقل ظرفیت و توان تولیدی خود هستند. بروکراسی اداری زیاد و وضع قوانین لحظهای در وزارت اقتصاد و وزارت صمت و گمرک، شرکتهای تولیدی را متضرر کرده است. با توجه به کاهش شدید قدرت خریدوفروش داخلی و ازآنجاکه قوانین نحوه تعهد ارزی نیز منجر به کاهش صادرات شده، بازنگری در قوانین تعهد ارزی بخش خصوصی بهمنظور توسعه صادرات شرکتها ضرورت دارد.
رکود شدید تقاضا در بازار وجود دارد.
نقدینگی شرکتها بسیار پایین است و قدرت خرید مشتریان نیز بهشدت کاهش یافته، در شرایطی که مواد اولیه وارداتی است و تخصیص ارز وجود ندارد، از سوی دیگر عدم ارائه تسهیلات سرمایه در گردش از سوی بانکها در تشدید شرایط رکودی تأثیر داشته و بسیاری از خطوط تولید تعطیل هستند. عدم پرداخت مطالبات و معوقات از سوی بخشهای دولتی و نیمهدولتی و همچنین برگشت چکهای مشتریان بخش خصوصی باعث شده تا شرکتها دچار کمبود شدید نقدینگی برای تأمین مواد اولیه شوند.
بسیاری از شرکتها با مشکل کمبود نیروی کار روبرو هستند و با توجه به شرایط اقتصادی-اجتماعی موجود نیروی انسانی تمایلی به اشتغال در تولید ندارد. عدم ترخیص مواد اولیه و قطعات از سوی گمرک، کمبود شدید مواد اولیه را به وجود آورده و از سوی دیگر مشکلات مربوط به تردد کشتیها، واردات برخی مواد اولیه را هزینهبر و زمانبر کرده است. واردات محصولات سرامیکی از چین تأثیر منفی بر برخی از شرکتها در صنعت کانی غیرفلزی داشته است.
شاخص مدیران خرید در جهان
شاخص صنعت PMI جهان، که توسط J.P.Morgan و S&P Global و با همکاری ISM و IFPSM تهیه شده است، در ماه دسامبر ۲۰۲۳ به مقدار ۴۹.۰ رسیده که نسبت به ماه نوامبر (۴۹.۳) کاهش یافته است و برای شانزدهمین ماه متوالی کمتر از ۵۰.۰ باقی مانده است تا بخش تولید جهانی، سال ۲۰۲۳ را با وضعیتی ضعیف به پایان برساند.
در ماه دسامبر، تولید برای هفتمین ماه متوالی، کاهشی گزارش شده، جذب مشاغل جدید نیز با کاهش بیشتر مواجه شده است. تولیدات صنعتی در ماه دسامبر با سرعت اندکی کاهش یافته است.
در ۲۹ کشور بهجز چین، کلمبیا، یونان، اندونزی، مکزیک، فیلیپین و روسیه، مقدار شاخص، انقباض در تولید را نشان میدهد. تولیدات صنعتی ایالاتمتحده برای اولین بار در چهار ماه گذشته کاهش یافته و ژاپن هفتمین ماه متوالی انقباض خود را ثبت کرد. بااینحال، منطقه یورو منبع اصلی تضعیف شاخص است و بهطور متوسط تولیدات صنعتی در سراسر منطقه یورو برای نهمین ماه متوالی با رکودهای شدید (بهویژه آلمان، فرانسه، اتریش و هلند) مواجه شده است.