صداوسیما رقیب نمایش خانگی است و نمیتواند ناظر باشد
- شناسه خبر: 10162
- تاریخ و زمان ارسال: 25 مرداد 1402 ساعت 22:50
- نویسنده: خبرنگار آرمان
آرمان امروز: چندی قبل ساترا، شورای رقابت صوتو تصویر فراگیردر فضای مجازی را بهمنظور تنظیم و نظارت بر رقابت در صنعت مدیا و رسانهها راهاندازی کرد. مصطفی برهانی مشاوررئیس ساترا و مدیر تنظیم فضای رقابت سازمان صداوسیما تاکید کرد که این شوراها دربسیاری از کشورها وجود دارد و مسئولیتهای مختلفی را برعهده آن است.
او وظایف این شورا را پیشگیری از تبعیض و تحریف رقابت، ممنوعیت تصاحب و تعاملات غیرقانونی، حفظ تنوع رسانهای و حفظ منافع مصرفکنندگان بیان کرد و خاطرنشان کرد:«بررسی و تحقیق درباره تخلفات رقابتی، رسیدگی به شکایات و اختلافات رقابتی، پیشگیری از تحریمها و سوءاستفاده از قدرت بازار، تنظیم قوانین و مقررات رقابتی، اعمال قوانین رقابت، ارائه راهنمایی و مشاوره و ترویج رقابت جزو مسئولیتهای این شورا به شمار میرود.»
مشاور رئیس سازمان تنظیم مقررات رسانههای صوتو تصویر فراگیر تاکید کرد:« نظارت بررقابت در پلتفرمهای انتشار محتوا یک مسئله مهم است که در سالهای اخیربه توجه بیشتری از سوی حکومتها و نهادهای قانونی جهانی رسیده است. این پلتفرمها، مانند شبکههای اجتماعی، وبلاگها، ویدئوهای آنلاین و سایر سرویسهای مشابه، به کاربران امکان انتشار و مصرف محتوا را میدهند و در بسیاری از کشورها، نهادهای نظارتی و قانونی تلاش میکنند رقابت را دراین پلتفرمها حفظ کنند و به برطرف کردن موانعی که ممکن است برای رقابت سالم و عادلانه وجود داشته باشد بپردازند.»
در فاصله کوتاهی پس ازاقدام ساترا در تشکیل شورای رقابت صوت و تصویر فراگیر، روابط عمومی مرکز ملی رقابت اطلاعیه ای صادرو به مواردی دراین خصوص اشاره کرد.در این اطلاعیه ذکر شد که در خبر منتشر شده از سوی ساترا عنوان شد که این مجموعه با حضور برخی افراد از جمله نمایندگان شورای رقابت تشکیل شده است؛ در حالی که هیچگونه هماهنگی کتبی یا شفاهی با شورای رقابت در این خصوص صورت نگرفته است و شایعه تأیید این شورای خودخوانده از سوی شورای رقابت تکذیب میگردد.
شورای رقابت به موجب ماده (۶۲) قانون اجرای سیاستهای کلّی اصل (۴۴) قانون اساسی، «تنها مرجع» رسیدگی به رویه های ضدرقابتی است و مطابق ماده (۴۳) قانون مزبور تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی بخشهای عمومی، دولتی، تعاونی و خصوصی مشمول اختیارات شورای رقابت هستند و جهت رسیدگی و برخورد با رفتارهای ضدرقابتی، قانونگذار ابزارهای متنوعی را برای شورای رقابت در نظر گرفته است.
یکی از اصول مهم تنظیمگری رقابت، موضوع استقلال از ذینفعان است که در طراحی شورای رقابت در قانون فوقالذکر، به این موضوع توجه زیادی شده است. وابستگی نهاد تنظیمگر به بازیگران بازار باعث میشود تصمیمات آن از منظر منافع عمومی خدشهدار گردد و به سمت منافع برخی از بازیگران بازار جهتگیری احتمالی داشته باشد. ساترا (وابسته به سازمان صداوسیما) فارغ از اینکه فاقد اختیارات قانونی لازم در این زمینه است، به دلیل حضور پررنگ رسانههای وابسته به صداوسیما (همچون تلوبیون) در این بازار فاقد بیطرفی لازم برای دخالت در تنظیمگری رقابت این بازار است.
بدیهی است موارد فوقالذکر ناظر به تنظیمگری رقابت بازار رسانههای صوت و تصویر فراگیر است و نسبت به تنظیمگری محتوایی این رسانهها ساکت است.
*زمان آن رسیده که در این حوزه یک تصمیمگیری اصولی انجام شود
مجید رضائیان، استاد ارتباطات و روزنامهنگاری نیز در گفتوگو با خبرنگار «شبکه شرق» به اقدام جدید ساترا واکنش نشان داد و گفت: «از منظر «مطالعات رسانه»، قطع به یقین قانون اساسی و کلا قوانین بالادستی ما در خصوص صداوسیما، باید اصلاح شود. چراکه ما هرگز نمیتوانیم تنها یک رسانه دیداری و شنیداری به بصورت «تک رسانهای» داشته باشیم، اجازه ندهیم او هیچ رقیبی داشته باشد و پلتفرمهای نوین، تلویزیونهای اینترنتی و نمایش خانگی را هم ببندیم و بگوییم که ما مسئول آنها هستیم و آنها را به ساترا واگذار کنیم.»
این استاد ارتباطات با اشاره به گذشت ۷ دهه از ظهور و فعالیت تلویزیونهای رسمی، خصوصی و کابلی در دنیا گفت: «اینکه امروز پس از ۷۰ سال بگوییم که ما یک رسانه داریم و به جز آن هم هیچ رسانه دیگری را به رسمیت نمیشناسیم و فعالیت همه پلتفرمهای جدید هم باید با نظر آن انجام شود، این دیدگاه از نظر مطالعات رسانهای به طور مطلق مردود است.»
او تاکید کرد: «زمان آن رسیده که در این حوزه یک تصمیمگیری اصولی انجام شود؛ از مسئولان کانونها یا نهادهای تصمیم ساز تا تصمیمگیر در حوزه رسانه باید بنشینند و برای این موضوع چارهای بیندیشند.»
رضاییان یادآور شد: «نتیجه این رویکرد را امروز به وضوح میبینیم؛ اینکه وقتی پلتفرمهای اجتماعی کمی رشد میکنند، مخاطب اصلا به رسانههای رسمی مانند صداوسیما توجه نمیکند. در این میان ریزش مخاطب صداوسیما بسیار طبیعی، بدیهی و مانند روز روشن است. اما صداوسیما در این میان بجای یک کار اصولی سایر رسانهها را زیر بلیت خود میآورد. ادامه پافشاری صداوسیما بر این رویکرد باعث میشود که فضا مسدودتر و شرایط آینده بدتر از شرایط فعلی شود. در حال حاضر این رویکرد باعث شده که مرجعیت رسانهای از بین برود و به خارج از کشور منتقل شود. امروز رسانه های داخل مرجعیت رسانهای ندارند.»
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «بر این اساس پیشنهاد مشخص من این است که قانون را اصلاح کنید، تک رسانهای یا تک صدایی بودن رسانه را رها کنید. امروزه در دنیا دست بخش خصوصی برای ایجاد رسانههای خبری، ورزشی، سینمایی و غیره… باز است و همه آنها مخاطبان، تبلیغات، اسپانسرها و درآمدهای خود را دارند. اما ما با موجی از رسانهها و خبرگزاریهای دولتی مواجه هستیم و حتی برخی نهادها دارای دو یا سه خبرگزاری هستند! این درحالی است که متاسفانه نسبت به مطالعات روزنامه نگاری هم بیتوجه هستیم.»
این پژوهشگر حوزه روزنامهنگاری با انتقاد از دیدگاه حاکم بر صداوسیما گفت: «من از افرادی که دیدگاه تک صدایی در حوزه رسانه را دنبال میکنند این سوال را دارم که «آیا شما به فکر مخاطب و جذب مخاطب هستید؟»، «چیزی به عنوان اعتماد و سرمایه اجتماعی را قبول دارید؟»، «نظر شما درباره نظریههای ارتباطی چیست؟». خوب است که حامیان این دیدگاه یک بار حرفهای خود را به صورت روشن در یک مناظره بیان کنند. چراکه اساسا چیزی به عنون سرمایه اجتماعی و جذب مخاطب در این دیدگاه مطرح نیست.»
*تعارض منافع در این موضوع باید جدی گرفته شود
مسعود پزشکیان (نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو) درباره نظارت صداوسیما بر شبکه نمایش خانگی به ایلنا گفت: «صداوسیما رقیب شبکه خانگی محسوب میشود و طبیعیاست که برای حذف رقیب اقداماتی را انجام خواهد داد. شبکه نمایش خانگی به نوعی رقیب صداوسیماست.»
او با اشاره به مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر نظارت صدا وسیما بر پلتفرمها گفت:«این اقدام با اصل رقابت، اصول و منطق فعالیتهای اقتصادی سازگار نیست و مشکلات جدی برای شبکهنمایش خانگی ایجاد میکند.»
مسعود پزشکیان درباره نظارت صدا و سیما بر شبکه نمایش خانگی گفت:« هرچه حلقه را تنگتر و نگاهها را بستهتر کنیم، به ضرر خودمان، باورهایمان، اعتقادمان و سرمایه اجتماعیمان خواهد بود. ما معتقدیم دینمان منطق دارد و با منطق میتوانیم با همه حرف بزنیم.»
این نماینده مجلس افزود: «وقتی منطق داشته باشیم چرا باید بترسیم؟ کسی هم حرفی بزند با منطق میتوانیم پاسخش را بدهیم. آدمهایی میترسند که منطق ندارند. جدا از تعداد افرادی که هرکاری بکنیم، باور نخواهند کرد ولی اگر با منطق صحبت شود، اکثریت جامعه آن را میپذیرند.» نماینده ادوار مجلس خاطرنشان کرد: «صداوسیما که نتوانسته در انجام وظایف محوله خودش موفق باشد تصمیم به حذف شبکه خانگی و ضعیف کردن بخش خصوصی گرفته تا مانع پیشرفت و محبوبیت شبکه خانگی شده و عملکرد ناموفق و نیمهتعطیل خودش را پوشش دهد.»
عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی با اشاره به بحث مهم این روزها بین وزارت ارشاد و سازمان صدا و سیما درباره صدور مجوزهای صوت و تصویر فراگیر و تبلیغات، تاکید کرد که تعارض منافع در این موضوع باید جدی گرفته شود.
*بهترین ناظر در حوزههای فرهنگ و هنر، وزارت ارشاد است
احمد نادری عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی نیز در گفتوگو با ایسنا، با انتقاد از برخی موازیکاریها و همچنین درنظر نگرفتن تعارض منافع در امر قانونگذاری، به مصوبه جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی و همچنین مواد ۷۶ و ۷۷ پیشنویس قانون برنامه هفتم در خصوص وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صداوسیما اشاره کرد و گفت: «وقتی در یک حوزه، قانون جامعی وجود دارد، نباید بدون در نظر گرفتن آن، مقرره جدید نوشت و یا به خاطر حمایت از یک سازمان و بدون درنظر گرفتن تعارض منافع، مرجع اصلی فرهنگ و هنر را تضعیف کرد.»
نادری با تاکید بر لزوم تعریف درست از «صوت و تصویر فراگیر» برای یافتن مصادیق آن و با اشاره به تعریف مرکز ملی فضای مجازی از این موضوع، بیان کرد:«مسئله اصلی در صوت و تصویر فراگیر، پخش زنده و نامشخص بودن مخاطب است که عملا در انحصار سازمان صداوسیما قرار دارد، اما خارج از این بحث، واگذاری همه حوزههای صوت و تصویر به سازمان صداوسیما که خود ذینفع و یکی از بازیگران و درواقع رقیب تولیدکنندگان محتوای صوتی و تصویری است، مصداق بارز تعارض منافع بوده که غیر از آن عملا باعث تداخل در حوزه وظایف دستگاههای متولی فرهنگ و هنر و بخصوص وزارت ارشاد خواهد شد.»
این عضو هیات رئیسه مجلس در ادامه با بیان اینکه در موضوع «تبلیغات» قانون و مصوبه شورای انقلاب به درستی تمام اختیارات را متوجه وزارت ارشاد کرده، از مصوبه جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی و لایحه ارسالی دولت برای برنامه هفتم انتقاد کرد و گفت: «گلوگاههای اقتصادی نیازمند نظارت است و بهترین ناظر در حوزههای فرهنگ و هنر، وزارت ارشاد است. سازمان صداوسیما در موضوع تبلیغات اولا نیازمند اخذ مجوز از وزارت ارشاد است و ثانیا مجریان بازرگانی در صداوسیما نیز نیازمند اخذ مجوز از وزارت ارشاد هستند.»
نماینده مردم تهران، ری، اسلامشهر، شمیرانات و پردیس در مجلس شورای اسلامی افزود:« سازمان صداوسیما چه در حوزه صوت و تصویر و چه در موضوع تبلیغات و بازرگانی، ذینفع است و قطعا نمیتواند ناظر و یا مرجع صدور مجوز باشد درحالی که وزارت ارشاد هیچ انتفاعی از نظارت بر این موضوعات ندارد و بعنوان مثال در حوزه تبلیغات سالهاست که با کمترین حاشیه و تخلف، تبلیغات در سراسر کشور و همه فضاهای شهری، مجازی و مکتوب را نظارت میکند و تجربه همراهی و هماهنگی با دستگاههای مختلف از جمله وزارت بهداشت، وزارت صنعت و حتی صداوسیما را دارد.»
نادری در موضوع «فضای مجازی» و با اشاره به اینکه صدا و سیما به عنوان رقیب کانونهای تبلیغاتی، مجاری تبلیغی گسترده در شبکههای رادیویی و تلویزیونی و تولید محتوای ویژه، نمیتواند همزمان ناظراین فضا نیز باشد، ابراز امیدواری کرد که «مجلس با دقت ویژه، موضوع صوت و تصویر فراگیر و تبلیغات را در لایحه پیشنهادی برنامه هفتم مورد بررسی قرار دهد».
نماینده مجلس شورای اسلامی افزود:«امیدوارم مجلس با نگاه فرابخشی، نظارت بر این موضوعات را که نیازمند مشارکت تمام بازیگران و دستگاههای مسئول و حمایت و اجماع آنها بر نحوه تنظیمگری است، تعیین تکلیف کند و در صورت وجود خلاءهای احتمالی، از وزارت ارشاد درخواست آییننامه یا ارائه دستورالعملهای جدید و همفکری با سایر سازمانها داشته باشد.»