فرهنگ «برنامهریزی خانواده» در محاق
- شناسه خبر: 39324
- تاریخ و زمان ارسال: 25 اسفند 1402 ساعت 23:56
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
«آرمان امروز» تلاش خانوادهها و تورم در سالی که گذشت را بررسی میکند
آرمان امروز – حمید رضا خالدی: خانواده اولین و مهم ترین نهاد اجتماعی است که انسانها در آنجا متولد می شوند- بزرگ میشوند و پرورش می یابند و تعالیم و رفتارهای مختلف را می آموزند. اما در این میان مدیریت خانواده میتواند عامل مهمی در رشد و توسعه و تحقق اهداف خانواده ها داشته باشد. چراکه برنامهریزی و مدیریت آن می تواند نقشه راهی باشد برای ادامه مسیرتک تک اعضای خانواده و چگونه طی کردن ایام توسط آنها. اما اینکه این برنامهریزی و مدیریت چگونه باید باشد میتواند موضوعی باشد که در این روزها پایانی سال، مورد توجه خانواده ها باشد و تصویری باشد برای برنامه ریزی در سال آینده آنها. در این شرایط یکی از موضوعات مهم، برنامهریزی اقتصادی خانواده است که دقیقاً مانند آنچه از نامش بر میآید برنامهریزی برای آینده اقتصادی خانواده شماست. ایجاد یک برنامه اقتصادی رسمی ایده خوبی برای هر خانواده بهویژه خانوادههای با درآمد خالص بالا است؛ زیرا یک طرح برای پیشبرد فراهم میکند. این کار اعضای خانواده را وادار میکند به رؤیاهای اقتصادی و تردید خود فکر کنند. بعلاوه داشتن یک برنامه اقتصادی محکم خانوادگی برای سالها بعد، استرس اقتصادی خانواده را در درازمدت به طرز چشمگیری کاهش میدهد .
سالی که گذشت چه بر سر خانواده آمد
تورم چندده درصدی در سالجاری باعث شد تا باز هم برنامهریزی بسیاری از خانوادهها عملا بیاثر شود. چه بسا خانوادههایی که بهدلیل همین تورم نتوانستند برنامه های مسافرتهایشان را محقق کنند یا حتی از پس نیازهای اولیه زندگی خانواده هایشان برآیند. ضمن آنکه دقیقا به دلیل همین نداشتن برنامه ای منسجم و بسیاری از هدف گذاری های خانواده ها، مانند تعویض مسکن یا خودرو و یا حتی خرید لباس های مد نظر و تفریح و … نیز عملا نتوانستند محقق شوند. در این میان اتفاق های پیش بینی نشده ای مانند بیماری یا حوادثی مانند آتش سوزی، تصادفات، سیل و… نیز از دیگر مواردی بودند که در یک کلام بخش عمده ای از برنامه ریزی خانواده های ایرانی را کمرنگ کرده بودند. اما در چنین شرایطی خانواده ها برای سال آینده و ادامه این رویه بی ثبات اجتماعی و اقتصادی چه باید بکنند؟. هر خانواده باید بتواند امور مربوط به هزینه های خود را تحلیل کند و بر پایه آن مصرف خود را تعیین نماید. بازه زمانی انجام برنامه ها، عامل مهمی در مدیریت و تصمیم گیری است مدت زمان اجرای برنامه ها هم بسته به شرایط گوناگون متفاوت تعریف می شود: برنامه ریزی بلند مدت یا استراتژیک، برنامه ریزی کوتاه مدت یا عملیاتی، برنامه ریزی برای چگونگی گذران اوقات فراغت و برنامهریزی اضطراری.
سال سخت خانوادهها
در این شرایط دکتر رضا اسماعیلی، جامعه شناس و پژوهشگر حوزه خانواده معتقد است که سال ۱۴۰۲ که پشت سر گذاشتیم سالی سخت برای همه خانوادهها بود چرا که بسیاری از نیازهای آنها برآورده نشده و تلمبار گردید. وی در گفت و گو با «آرمان امروز» با ذکر اینکه هر خانواده ای یکسری نیازهای اولیه و ضروری مانند سلامتی و خورد و خوراک و آموزش و مسکن دارد که اجتناب ناپذیر است می گوید: اما نوع پاسخگویی و هزینهکرد خانوادهها با توجه به وضعیت اقتصادیشان متفاوت است. مثلا با توجه به بالا بودن نرخ تورم و فشارهای اقتصادی موضوع اوغات فراغت و نیاز به بازآفرینی روحی و نشاط خانوادگی، از سبد اکثر خانواده های ایرانی تقریبا حذف شده و خانواده ها درآمد خود را صرف مواردی چون مسکن و تغذیه و درمان و آموزش فرزندانشان هزینه می کنند.
وی با ذکر اینکه اگر این نیازها پاسخ داده نشود، شهروندان دچار انباشتگی نیازهای بی پاسخ و در نهایت عقده های اجتماعی می شوند میگوید: همین رویه در نهایت باعث افزایش خشونت اجتماعی و بروز احساس نابرابری در فرد شده وحذف سرمایه های اجتماعی و از هم گسستگی تعاون در جامعه خواهد شد.
اسماعیلی در حیطه فردی هم کاهش انگیزه ها و رشد و امید به آینده را از دیگر تبعات بی ثباتی اقتصادی و اجتماعی در جامعه عنوان کرده و می گوید: واقعیت این است که هزینه کرد خانواده های ایرانی، بخصوص در کلانشهرها در حوزه های مختلف پوشاک و مسکن و آموزش و … در سالی که گذشت آنجنان بالا بود که باعث شد تا بسیاری از نیازهای خانواده ها تلمبار شود و به تاخیر بیافتاد. همین مساله باعث شده بود تا خانواده ها نتوانند مطابق برنامه ریزی هایی که برای زندگی خود کردند، پیش بروند.
اما در چنین شرایطی، خانواده ها چگونه می توانند برای سال آینده برنامه ریزی کنند؟ سوالی که این جامعه شناس در پاسخ به آن می گوید: این موضوع را می توان در دو سطح بررسی کرد. اول مدیریت اقتصاد و خانواده است که در نهاد خانواده صورت می گیرد و مبتنی بر اولویت بندی هزینه هایشان است. البته تجربه ثابت کرده که برنامه ریزی صرف نمی تواند نیازهای یک خانواده را و اهداف آنها را محقق کند. اینجاست که سطح دوم مطرح می شود که شامل حمایت اقتصادی خانواده ها از سوی دولت در حوزه های مهم آموزش، بهداشت، مسکن و… است. مثلا پایین بودن سهم حمایت دولت از آموزش و یا تحت پوشش نبودن بخشی از داروها باعث شده تا بار مالی آن روی دوش خانواده ها بیافتاد. یعنی خانواده ها برای جبران افزایش این هزینه ها باید از هزینه های دیگر خود چشم پوشی کنند.
وی ادامه می دهد: با تمام این تفاصیل به نظر میرسد با توجه به افزایش مالیاتها در سال آینده و افزایش بهای خدمات و آب و برق و… شاهد تشدید فشارها برخانواده ها باشیم. ضمن آنکه در سال جاری هنوز هم ایرانی ها از ذخایر و داشته های خود استفاده می کرد که به نظر می رسد این ذخایر در سال آینده با توجه به تورم شدید پیش رو، ته بگیرد که در نهایت می تواند منجر به انباشتگی بیش از پیش نیازهای خانواده ها و افزایش آسیب های اجتماعی شود. موضوعی که در عمل باعث خواهد شد تا هر گونه برنامه ریزی برای خانواده ها با خطاهایی جدی مواجه باشد. البته این معنای آن نیست که خانواده ها برنامه ریزی برای سال آینده خود نداشته باشند ولی موضوع اصلی این است که دولت نقش حمایتی خود از آنها را به خوبی ایفا کند. چرا که در غیر این صورت معلوم نیست چه سرنوشتی در انتظار خانواده های ایرانی خواهد بود؟!.