مجاهدان مشروطه به روایت اسماعیل رایین
- شناسه خبر: 33938
- تاریخ و زمان ارسال: 14 بهمن 1402 ساعت 22:50
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
آرمان امروز : زندهیاد اسماعیل رایین (۱۳۵۸-۱۲۹۸) از برجستهترین سندپژوهان مشهور در دوره معاصر بود که در طول حیاتش آثار درخشانی نوشت از جمله « فراموشخانه و فراماسونری در ایران (۱۳۴۶ـ۱۳۴۷) در سه جلد که شرحی تاریخی است از فراماسونری، معرفی لژها و سیاههای از نامهای فراماسونهای ایرانی در دوره قاجار و پهلوی. از دیگر آثار مشهور رایین که بهتازگی از سوی نشر بدرقه جاویدان بازنشر شدهاند، «یپرم خان سردار» و «حیدرخان عمواوغلی» از مجاهدان و رهبران انقلاب مشروطه است. یپرم خان سردار، جنگجویی سختکوش و شجاع، با غیرتی انقلابی و ارادهای پولادین، فرماندهای قاطع، آیندهنگر و تا اندازهای خودرای بود که با تواناییهای سازماندهی شگفتانگیز و رهبری قوای کمتعداد، به جنگ دشمن میرفت و صف انبوه آنان را درهم میشکست. تلاشهای خستگیناپذیر یپرمخان سردار در تشویق مبارزان و احیای نهضت مشروطیت در گیلان، سازماندهی نیروها پس از فتح تهران و به دستگرفتن کنترل امنیت پایتخت، سرکوب جنبشهای استبدادی در استانها و مقابله با لشکرکشیها و سربازان شاه مخلوع، قابل ستایش است و اسماعیل رایین در این کتاب به آنها پرداخته است.
نویسنده از بازگرداندن نظم و آرامش در کشور به دست او سخن میگوید و زندگی و اقدامات او را که به احیاکننده مشروطیت معروف بود، برجسته مینماید. حیدرخان عمواوغلی از دیگر رهبران و مجاهدان انقلاب مشروطه، در سلماس آذربایجان دیده به دنیا گشود و در قفقاز پرورش یافت. دانشگاه مهندسی تفلیس را در رشته برق تمام کرد و هنوز ارتجاع سیاه ناصرالدینشاه بر ایران حکومت میکرد، که به وطن بازگشت و در کارخانه برق مشهد مشغول کار شد. ارزش نظری و عملی تحصیلات و کار او باعث شد که پس از یک سال، او را به تصدی کارخانه برق امینالضرب تهران گماشتند. از همان اوان به سائقه افکار نو آزادیخواهانهای که در قفقاز کسب کرده بود، به خیال تشکیل جمعیت سیاسی افتاد، ولی در اثر آمادهنبودن محیط، چندان موفقیتی نیافت.
این مجاهد بزرگ از کوشش بازنایستاد، و مأیوس نشد. او انجمن آذربایجان را در تهران بنیاد نهاد و هنگامی که نطفههای تجدید دوران استبداد و برقراری یک اختناق شدید در مغز محمدعلیشاه قاجار جان میگرفت خود را به صفوف اول مبارزان علیه ستمگری و بیداد رسانید و با ابتکار و کوشش بیمانندی شایستگی خویش را اثبات کرد. رایین در این کتاب، تصویری روشن از زندگی و زمانه او در دوران مشروطه میدهد.