حیرت علم در راز و رمز خمیازه!
- شناسه خبر: 36948
- تاریخ و زمان ارسال: 9 اسفند 1402 ساعت 23:50
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
آرمان امروز : براساس فرضیه برانگیختگی خمیازه کشیدن مغز ما را تحریک میکند و به آن نوعی تکان دادن برای تقویت عملکرد را میبخشد. براساس این فرضیه حرکت عضلات صورت و گردن ما در هنگام خمیازه کشیدن حسگرهای تخصصی در ناحیه گردن را فعال میکند و سیگنالهای برانگیختگی را به مغز میفرستد که تاثیری مشابه با اثر برانگیختگی نوشیدن قهوه دارد. این فرضیه هم چنین توضیحی ممکن را برای مسری بودن خمیازه کشیدن ارائه میدهد. همه ما خمیازه میکشیم و میل به خمیازه کشیدن بسیار مسری است. با این وجود، علم کماکان نسبت به این پدیده در حیرت به سر میبرد خمیازه یک الگوی اساسی رفتار است. همه خمیازه میکشند. در بسیاری از گونهها و نه صرفا در انسانها خمیازه کشیدن مشاهده میشود.
حیواناتی مانند پرندگان، ماهی ها، سگ ها، گربهها و کروکودیلها خمیازه میکشند. حتی جنین انسان که در رحم مادرش در حال رشد است نیز خمیازه میکشد. با این وجود، چرا خمیازه کشیدن تا این اندازه حس کنجکاوی ما را بر میانگیزد؟ برای علاقمندان به علم پدیدههایی که فاقد توضیح هستند به مثابه معماهای جذابی برای ذهن تحلیلی مان عمل میکنند تا بتوانند گره آن را بگشایند. برای ابهام زدایی از خمیازه با تعریف آن شروع میکنیم. براساس تعریف علمی خمیازه یک عمل فیزیکی غیرارادی است که طی آن فرد دهان و گلوی خود را به طور گسترده باز میکند نفس عمیق میکشد سپس پیش از بستن دهان با اصطلاحا یک انفجار کوتاهتر بازدم را انجام میدهد.
ما انتخاب نمیکنیم که چه زمانی خمیازه بکشیم این عمل تحت کنترل داوطلبانه ما نیست و معمولا چالش برانگیز است. تقریبا غیر ممکن است که بتوانیم خمیازه را سرکوب کنیم. علیرغم نظریههای متعدد دلایل دقیق خمیازه تا حد زیادی در حد حدس و گمانه زنی باقی مانده و زمینه مناسبی را برای تحقیقات علمی فراهم میسازد. با این وجود، دانشمندان چندین فرضیه در مورد خمیازه کشیدن مطرح کرده اند. برای مثال، سی سال پیش اعتقاد بر این بود که وقتی بدن کمبود اکسیژن یا دی اکسید کربن اضافی را احساس میکند باعث میشود خمیازه بکشیم تا اکسیژن دریافتی به ریهها را افزایش دهیم و دی اکسید کربن اضافی را دفع کنیم. با این وجود، این فرضیه زمانی رد شد که آزمایشها نشان دادند تغییر غلظت اکسیژن یا دی اکسید کربن در هوایی که افراد تنفس میکنند تاثیر قابل توجهی بر تعداد دفعاتی که افراد خمیازه میکشند ندارد.
بنابراین، برخلاف آن چه که ممکن است منطقی به نظر برسد خمیازه کشیدن به وضعیت تنفس ما بستگی ندارد. یک فرضیه تازه و پذیرفته شدهتر توضیح متفاوتی را ارائه میدهد: خمیازه به عنوان سازوکار بدن برای خنک کردن مغز عمل میکند. براساس این نظریه کشش عمیق عضلات صورت و فک و بسته شدن سریع دهان در انتهای خمیازه باعث افزایش جریان خون در صورت میشود. هوای خنکی که در حین خمیازه وارد حفره دهان میشود دمای خون را کاهش میدهد که سپس به سمت مغز جریان مییابد. شواهدی وجود دارد که این فرضیه را تایید میکند. در جریان انجام یک آزمایش محققان متوجه شدند افرادی که کیسههای گرمایشی روی سر خود قرار داده بودند بیش از افرادی که این کیسهها را بر روی سرشان قرار نداده بودند خمیازه میکشیدند در حالی که آنانی که کیسه خنک کننده روی سر خود داشتند در مقایسه با افرادی که کیسه روی سرشان قرار نداده بودند کمتر خمیازه میکشیدند.
در آزمایشهای دیگری که روی موشها انجام شد دانشمندان دمای مغز موشها را با استفاده از دماسنج اندازه گیری کردند و دریافتند که پیش از خمیازه بالاتر و پس از خمیازه پایینتر است. خمیازه در حیواناتی با مغزهای بزرگتر و پیچیدهتر طولانیتر است و از فرضیه خنک سازی مغز حمایت میکند، زیرا مغزهای بزرگتر زمان بیش تری برای خنک شدن دارند. با این وجود، این فرضیه مشکلی دارد چرا که نمیتواند ماهیت مسری خمیازه را توضیح دهد./ فرارو