بافت های قدیم و جدید را پیوند دهیم
- شناسه خبر: 43125
- تاریخ و زمان ارسال: 7 اردیبهشت 1403 ساعت 1:39
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
زهرا نژاد بهرام
آرمان امروز : با رشد شهر نشینی و تغییرات گسترده در ابعاد شهرها و به نوعی شکل گیری محلات و محدوده های جدید با معماری و برنامه ریزی های متفاوت بافت های قدیمی شهر که شــاید هویت تاریخی به معنای متداول آن را نداشته باشند دستخوش نا هنجاری در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و کالبدی شــده است. در شهرهایی روبه توسعه به خصوص کلانشــهرها این مهم به روشنی قابل مشاهده است، محلاتی که شاید در دهه های قبلی به عنوان محالت تازه تأســیس در شهرها ایجاد شده و از رونقی خاص برخوردار بودند. با توسعه شهری اکنون به عنوان محلات قدیمی مطرح می شوند. محلاتی که قادر نیستند ازظرفیت های بافت های تاریخی و حمایت های مالی و قانونی مدیریت شهری برخودرا باشند اما در نوعی دور ماندگی از توسعه درکنار محلات جدید قرار گرفته اند!. استفاده از ظرفیت های این محلات با عنایت به نوآوری در نمادسازی های کالبدی و اجتماعی قادر است؛ ضمن حفظ ظرفیت این محلات برای کار آمدی بستری برای اتصال محلات جدید شهری با محلات قدیمی تر باشد! ودر عین حال رویکرد کالبدی و اقتصاد برای توسعه متوازن شهری فراهم آورد.
نگاهی به وضعیت برخی خیابان ها و محلات نظیر تهران پارس و نارمک و ستارخان و عباس اباد و اندیشه و…. به عنوان محالت تازه تأسیس پیش از انقلاب در کنار محلات جدیدی نظیر سعادت آبادو چیتگر و شهرک نفت و شهر ک امید در شرق و… موید ضرورت توجه ویژه به آنها برای اتصال و پیوستگی رشد و توسعه متوازن شهری است. این مهم در سایر شهرهای کشور به ویژه کلان شهرها قابل مشاهده است! الگوی توسعه شهر درگرو سنجش تعادل فضایی منابع و امکانات شهر و نحوه استقرار جمعیت در نواحی و محلات آن است و توسعه متوازن هر شهر نیازمند رویکردی عادلانه در جهت بهره وری از منابع مالی و توزیع خدمات اقتصادی اجتماعی و فرهنگی است که هدف آن ارتقاء سطح کیفیت زندگی شهروندان است. شاخصهای توسعه متوازن ازجمله اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و غیره و تسری عادالنه این امکانات در سطح شهر، تو سعه متوازن شهرها را تسریع و نهادینه میکند، این مهم،ایده مناسبی برای ایجاد هماهنگی و تعادل فضایی و جلوگیری از مشارکت ناشی از تمرکزگرایی در ابعاد جمعیتی و شکاف بین طبقات اجتماعی میباشد. ازجمله مفاهیم مهم در این ارتباط مفهوم عدالت و برابری است که پیرامون آن دیدگاه های متعددی صورت گرفته ا ست.
به طور کلی جریان اقتصادی در شهرها که بر گرفته از دارایی اصلی شهرها یعنی زمین و کاربری است موید این حقیقت می باشد که فرآیند توسعه محله ای در میان محلات قدیمی با نوعی مکث همراه با سکون شکل گرفته است! که این مهم برای توسعه متوازن شهری چالش های جدی را ایجاد می کند.
شرایع شهری و نوسازی ها درکنار تغییر کاربری های متعدد و ایجاد سازه های کالبدی جدید در شهر رونقی خاص به برخی مناطق داده که در توازن با محالت قدیمی شکاف اقتصادی و به نوعی اجتماعی را ایجاد کرده است. از اصلیترین عوامل در شکل گیری این عدم توازن، زیر ساخت ها و خدمات شهری است که از یک سو فرآیند توسعه متوازن را با محلات قدیمی به چالش کشیده و از سوی دیگر جریان سازی اقتصاد شهری است که بنگاه های اقتصادی فعال در شهر را به جاگزینی بر مبنای زیر ساختهای شهری هدایت می کند. به عنوان مثال استقرار مرکز بورس کشور در سعادت آباد منجر به تسری جریان اقتصادی از مرکز شهر یعنی خیابان حافظ به این منطقه شده و وجود طرح ترافیک در کنار دسترسی های محدود در خیابان عباس آباد منجر نقل مکان اختیاری یا اجباری بنگاه ها و نمایشگاه های اتومبیل به این منطقه گردیده است؛ لذا برای حفظ توسعه متوازن نیازمند رویکردی متفاوت هستیم که در عین حفظ رونق محلات قدیمی
( نه تاریخی )فرصت رشد برای محلات تازه تأسیس در شهر را ایجاد کنیم و این مهم در بستر توجه به دو کانون اصلی دارایی شهری یعنی زمین و بنگاه های اقتصادی است. بدین منظور راهکار حفظ رونق در محلات قدیم بهره گیری از زیر ساخت های نوین درکنار نمادسازی محله ای به منظور حفظ هویت و جریان اقتصادی فعال در محلات است! این مهم تدارک دیده نمی شود مگر آنکه برای توزیع زیر ساخت ها اعم از شرایع و منابع و جایگزینی بنگاه های بزرگ که قادرند تغییرات اقتصادی مؤثر را ایجاد کنند برنامه ریزی شــده حرکت کنیم.
به عنوان مثال برای محلاتی که روزی از رونق خاصی برخوردار بوده اند؛ اکنون که با تغییر جریان اقتصادی فضای پیشین قابل تحقق نیست، بسترهای فرهنگی – اجتماعی خاص ایجاد کنیم تا همچنان بتوانند رونق پیشین را حفظ کنند! ایجاد ظرفیت های فرهنگی – ورزشی درکنار فعال سازی مکان بنگاه هایی که از این محلات نقل مکان کرده و به مکان های دیگر مهاجرت کرده اند به فعالیت های دیگر نظیر فروش پوشاک یا…. در قالب برنامه ریزهای فرهنگی – اقتصادی رونق این محلات را برای حفظ توســعه متوازن حفظ می کند بی توجهی به این مهم از ســوی برنامه ریزان شهری ممکن است عوارض نامطلوبی بر شهرها وارد آورد که بستری برای کاهش ارزش زمین، از پا افتادگی رونق و به نوعی رکود را ایجاد کند. ازاین رو پیشنهاد می شود برای حفظ رونق محلات قدیمی و تقویت آنها با نگاهی دیگر به شهر فرصت های تازه ای برای این محلات تدارک دیده شود! چرا که از اصلی ترین عوامل شکوفایی شهرها توانایی تولید ثروت اســت که می تواند این مهم در محلات نیز تسری یابد. هرچه مسأله تولید ثروت درمحلات بیشتر مورد توجه قرار گیرد مسأله رونق محالت بیشتر معنا پیدا میکند! این مهم در کنار کیفیت زندگی و مســائل مرتبط با محیط زیست به همراه حفظ زیر ساخت ها در بستر عدالت اجتماعی قادر است این محلات را رونق بیشــتری بدهد. مدیران شهری با برنامه های کوتاه مدت و میان مدت قادرند این سایه سنگین دور افتادگی بر محلات قدیمی را با تکیه بر عوامل ذکر شده در شکوفایی دوباره آنها مرتفع سازند.