حقوق دانشآموزان؛ فراتر از تحصیل
- شناسه خبر: 20600
- تاریخ و زمان ارسال: 15 آبان 1402 ساعت 23:56
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
بررسی «آرمان امروز» از وضعیت منشور دانش آموزی
آرمان امروز- حمید رضا خالدی: دو دهه از تدوین منشور حقوق دانشآموزی میگذرد، قانونی که بسیاری آن را بهخاطر احترامی که برای کودکان و نوجوانان قائل شده قانونی مترقی و پیشرو ارزیابی میکنند. منشور حقوق دانشآموزی در سالهای پایانی دولت اصلاحات در مجلس دانشآموزی در ۷ فصل و به استناد ۵۴ ماده تهیه و تصویب شده و قرار بود نقشه راهی برای آشنایی دانشآموزان، آموزگاران، دولتمردان و مردم باشد. طبق مفاد این منشور، دانشآموزان ۶ تا ۲۰ ساله در حوزههای آموزش، آزمون، بهداشت، دادرسی و حمایتهای خاص صاحب حق هستند و مانند هر انسان دیگری حق دارند از حقوق اساسی بهرهمند شوند. چرا که این حق دانشآموزان است که آزادی عقیده و بیان داشته باشند و پساز بیان عقیده نیز از پیامدهای آن مصون بمانند. در این منشور دانشآموزان از حق حریم شخصی نیز برخوردار شدهاند بهگونهای که کمد، لباسها و وسایل شخصیهیچ دانشآموزی را نمیتوان تفتیش کرد. حق دارند از تعرضات جسمانی، روانی و حیثیتی در امان بمانند و کرامات و شخصیت انسانیشان نیز به دقت مورد احترام قرار گیرد. دانشآموزان حق دارند اصل انصاف دربارهشان رعایت شود و طعم رفتار منصفانه را بچشند. حق دارند بهطور یکسان از امکانات آموزشی بهرهمند شوند و درباره مسائل و امکانات آموزشی آزادانه اظهار نظر کنند.
براساس این منشور دانشآموزان حق دارند پای درس مدرسان توانمند و برجسته بنشینند و در فضایی تحصیل کنند که در آن نسبت مطلوب میان معلم و شاگرد رعایت شدهاست. اما با آغاز بهکار دولت یازدهم و همزمان با افزایش توجه به تدوین منشورهایی از این دست مانند منشور حقوق شهروندی و منشور حقوق دانشجویی، بحث تدوین منشور حقوق دانشآموزی نیز دوباره داغ شد و دکتر حسن روحانی در آیین بازگشایی مدارس کشور در سال تحصیلی ۹۳-۹۲ بر حقوق دانشآموزان تأکید کرد و گفت: «دانشآموزان باید بدانند که اگر حقشان تضییع شد، حق اعتراض دارند. دانشآموزان باید با حق اعتراض خود در مدارس آشنا شوند و بدانند که اگر اعتراض به معلم تأثیر نداشت، میتوانند این اعتراض را به مدیر منتقل کنند و اگر این مرحله نیز مؤثر نبود میتوانند اعتراض خود را در مناطق آموزش و پورش دنبال کنند.» علیاصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش نیز سال گذشته در این رابطه از تدوین پیشنویس منشور حقوق دانشآموزی در شورای عالی آموزش و پرورش خبر داد.
ضرورتی به نام تدوین منشور حقوق دانشآموزی
در این زمینه یک کارشناس حقوقی در خصوص منشور حقوق دانشآموزی میگوید: «منشور ملی حقوق دانشآموزی مجموعه قوانینی بهروز و بسیار پیشرفته بود اما عقیده دارم این قوانین شاید با فضای کنونی آموزش و پرورش ما همخوانی صددرصد نداشته باشد.» مهدی تقوی راد میافزاید که تدوین منشور حقوق دانشآموزی اقدام مثبتی است به شرط اینکه تنها در قالب منشور نمانده و از ضمانتهای اجرایی نیز برخوردار شود. چرا که به اعتقاد وی هم اینک بیش از ۹۰ درصد دانش آموزان و حتی والدین آنها از حقوقی که دانش آموزان در مدرسه و جامعه دارند بی اطلاع هستند!.تقوی راد با بیان اینکه مقررات مذکور بسیار عادلانه و مترقی است و تنبیهات آن با قوانین حقوق کودک تعارض ندارد گفت: «به رغم این محاسن، عقیدهدارم قانون خوب به تنهایی کفایت نمیکند و متأسفانه در بسیاری از مدارس هیچ نظارتی بر اجرای این گونه قوانین صورت نمیگیرد. حقوق را میتوان درمجموعهای به افراد آموزش داد اما این موارد باید در رفتار آنها نیز دیده شود چرا که اگر دانشآموز میخواهد با حقوق خود و حقوق بشر که بنیان حقوق شهروندی است آشنا شود. باید در جریان آموزش، این مسائل را فراگیرد.»
بهگفته وی، خانوادهها در شناخت وظایف و تکالیف دانشآموزان نسبت به دیگران و مدرسه نقش مهمی دارند و در صورتی که این مهم از سوی آنها مورد غفلت قرار گیرد آسیبهای جدی بهکودکان در زندگی اجتماعیشان وارد خواهد شد. من فکر می کنم یکی از حقوق ساده دانش آموزان، حق بازی کردن است. اما فضای حیاط مدرسه و حجم انبوه دانش آموزان به اندازه ای است که مدیر مدرسه در حیاط نصب کند تا دانش آموزان در ساعات تفریح به تماشای کارتون بپردازند. از دیگر حقوق دانش آموز، حقوق بهداشتی آنهاست. متاسفانه سرویس های بهداشتی و آبخوری مدارس هیچ تناسبی با تعداد دانش آموزان یک مدرسه ندارد. بسیاری از دانش اموزان نیز به دلیل تمیز نبودن سرویس های بهداشتی هیچگاه تمایل به استفاده از آنها ندارند که این برای سلامت دانش آموزان بسیار مضر است.
لزوم آموزش منشور
وی در پاسخ به این سوال که بندهای در نظر گرفته شده در منشور حقوق شهروندی چقدر متناسب با زیرساختهای آموزش و پرورش، مدارس و نیازهای دانشآموزان است؟ گفت: در هر صورت وظیفه دستگاههای اجرایی این است که به سمت استانداردسازی بروند و این تنها به واسطه منشور حقوق دانشآموزی محقق نخواهد شد.منشور بیشتر قالب اطلاعرسانی و آگاهیسازی دارد.
این حقوقدان از سویی با ذکر اینکه برخی از حقوق دانشآموزان جزو قوانین است می افزاید: به طور مثال حق کودک در دسترسی به آموزش یک قانون بوده یا به عنوان مثال اگر دانشآموزی بزهکار باشد، قانونا نباید از آموزش ساقط شود، این دسته از دانشآموزان شاید به هر طریقی از رفتن به مدرسه محروم شده باشد، اما از آموزش نباید محروم شوند، اینها قانون است که اگر در منشور هم ذکر نشود به هر طریقی اطلاعرسانی خواهد شد. تقوی راد با تاکید بر لزوم آگاه سازی والدین و دانش آموزان نسبت به این منشور تصریح می کند: هر زمان که در دستور کار شورای عالی آموزش و پرورش قرار بگیرد و در آنجا مصوب شود، آن موقع ارزش مصوبهای پیدا میکند و ابلاغ میشود.
سالها بیتوجهی به منشور دانشآموزی
اما چرا این منشور بیش از یک دهه است که در کارتابل اعضای شورای عالی آموزش و پرورش حاک می خورد؟ سوالی که محمد رضا نیک نژاد، کارشناس آموزش و پرورش در پاسخ به آن می گوید: واقعیت این است که فضای حاکم بر آموزش و پرورش به گونه ای است که نمی خواهد دانش آموزان و والدین آنها با مفاد این منشور و حقوق به حقه خود آشنا شوند! شابد به این دلیل که از پس اجرای آن بر نمی آید. ولی در هر صورت فعلا که این منشور از دستور کار شورای عالی آموزش و پرورش خارج شده است!