رتبه ۱۳۳ ایران در شاخص عملکرد محیط زیست
- شناسه خبر: 40333
- تاریخ و زمان ارسال: 15 فروردین 1403 ساعت 23:53
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
آرمان امروز : طی سالهای گذشته، مؤسسات و نهادهای گوناگون سعی کردهاند که روشها و معیارهایی را جهت ارزیابی وضعیت محیط زیست ارائه کنند. این شاخصها به پژوهشگران کمک میکنند تا نگاهی دقیق به وضعیت و عملکرد محیط زیستی کشورهای مختلف داشته باشند.
به گزارش تجارتنیوز ، بر اساس تازهترین اطلاعات مرکز پژوهشهای مجلس در یک نگاه میتوان کارنامه محیط زیست ایران در سال ۲۰۲۲ را کارنامهای با افت ۶۶ پلهای جایگاه ایران در شاخصهای عملکرد محیط زیستی دانست.
گزارش این نهاد قوه مقننه از وضعیت شاخصهای محیط زیستی در ایران نشان میدهد که «در شاخصهای رقابتپذیری پایدار، سرمایه طبیعی، مدیریت و بهرهوری منابع و شاخص عملکرد محیط زیستی، نمره ایران کمتر از میانگین جهانی بوده است». این در حالیست که در شاخص توسعه انسانی محیط زیستی، وضعیت ایران بهتر از میانگین جهانی بوده است. مقایسه شاخص عملکرد محیط زیستی ایران در فاصله سالهای ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ بیانگر افت ۶۶ رتبهای ایران از رتبه ۶۷ به ۱۳۳ است.
بررسی مقایسهای شاخصهای کشور در دو گزارش اخیر نشان میدهد که ایران در بسیاری از شاخصهای جدید تعریف شده نظیر شاخص قرارگرفتن در معرض دی اکسید نیتروژن، قرارگرفتن در معرض دی اکسید گوگرد، قرارگرفتن در معرض مونو اکسید کربن و شاخص انتشار گازهای گلخانهای پیشبینی شده تا سال ۲۰۵۰ رتبه و نمره بسیار ضعیفی کسب کرده است. مرکز پژوهشها در بخشی از این گزارش دلایل نمره ضعیف محیط زیستی ایران را «عدم ارائه اطلاعات مناسب از سوی کشور در خصوص برخی از شاخصهای جدید» و «رشد قابل توجه انتشار گازهای گلخانهای ایران» و «فقدان برنامهریزی اقلیمی در کشور در دهه اخیر» عنوان کرده است. در آخرین روزهای آذرماه امسال، مرکز پژوهشهای مجلس تازهترین گزارش خود را از «بررسی شاخص های ملی و بین المللی سنجش عملکرد محیط زیستی و تحلیل جایگاه ایران» منتشر کرد. این گزارش که به رسم هر سال منتشر میشود، با بررسی آخرین نسخههای شاخصهای محیط زیستی، عملکرد بخشهای مختلف محیط زیست کشور را مورد تجزیه و تحلیلی قرار داده و فرصت مقایسه شاخصهای داخلی و جهانی را فراهم میکند.
شاخص سنجش عملکرد محیط زیستی چیست؟
شاخص سنجش عملکرد محیط زیستی شاخصی است که از طرف جوامع جهانی و از طریق کنوانسیونها و معاهدات محیط زیستی به تصویب رسیدهاند. همچنین دانستن این شاخصها کمک میکند کشورها علاوه بر شناخت ابعاد جهانی و کلان وضعیت محیط زیستی خود، امکان مقایسه آن را با کشورهای دیگر پیدا کنند.
مرکز پژوهشهای مجلس در گزارش «بررسی شاخصهای ملی و بین المللی سنجش عملکرد محیط زیستی و تحلیل جایگاه ایران» پیش از هر چیز به معرفی و بررسی شاخصهای سنجش عملکرد پرداخته و مزایا و معایب آن را بررسی کرده است. جدول زیر نشان میدهد هر کدام از شاخصها چگونه به سنجیدن عملکرد محیط زیستی کشور کمک میکند و معایب آن در این مسیر چیست.
جایگاه ایران در شاخصهای محیط زیستی
نگاهی به جایگاه ایران در حوزه شاخصهای سنجش عملکرد محیط زیستی یکی از مهمترین بخشهای گزارش مرکز پژوهشهاست. در این بخش از گزارش سعی شده براساس شاخص های محیط زیستی ارائه شده در بخش قبل، وضعیت عملکرد محیط زیستی کشور و جایگاه ایران مورد بررسی قرار گیرد. هرچند جایگاه و رتبه ایران در حوزه محیط زیست ارزشمند است، ولی مقایسه وضعیت محیط زیست ایران با برخی کشورهای منطقه می تواند تصویر بهتری فراهم کند. مرکز پژوهشها در همین راستا ۳ کشور دیگر در منطقه را نیز مورد بررسی قرار داده و جایگاه ایران در شاخصهای مذکور را با جایگاه سه کشور عربستان، ترکیه و مصر سنجیده است.
رتبه محیط زیستی ایران چند است؟
نخستین نکته این مقایسه این است که جایگاه ایران در شاخصهای محیط زیستی در سال ۲۰۲۲ رتبه ایران به طور قابل توجهی افت کرده و از رتبه ۶۷ در سال ۲۰۲۰ به ۱۳۳ در سال۲۰۲۲ رسیده است.
زیر گروه «کیفیت هوا» در سه شاخص قرار گرفتن در معرض دیاکسید نیتروژن، دی اکسید کربن و مونواکسید کربن، کشور ایران رتبه و نمره بسیار ضعیفی کسب کرده است. این در حالی است که براساس اطلاعات مراکز پایش کیفیت هوا از انتشار انواع آلایندهها در کلانشهرهای کشور، دو آلاینده «ذرات گردوغبار» و «ازون» عامل اصلی آلایندگی هستند و آلاینده های دیاکسید نیتروژن، دی اکسید کربن و مونواکسید کربن در کلانشهرهای کشور غالباً در دامنه مجاز قرار دارند. این مسئله را شاید بتوان به عدم ارائه اطلاعات مناسب از طرف کشور در این خصوص نسبت داد. چنان که در مورد شاخصِ «قرار گرفتن در معرض دی اکسید نیتروژن عملاً نمره ای ثبت نشده است.
رتبه ایران در انتشار گازهای گلخانهای
در شاخص نرخ رشد شدت گازهای گلخانه ای ایران رتبه نامناسب ۱۷۱ را کسب کرده و تغییرات ۱۰ساله اخیر نیز بیانگر نزول ۲۴.۴ درصدی است. با توجه به اینکه این شاخص معادل انتشار گازهای گلخانه ای تقسیم بر تولید ناخالص داخلی کشور است، این تنزل رتبه را علاوه بر رشد انتشار گازهای گلخانهای میتوان به کاهش تولید ناخالص داخلی طی سالیان اخیر نیز مرتبط دانست. در حوزه خط مشی اقلیمی به ویژه در شاخص انتشار گازهای گلخانهای پیشبینی شده در ۲۰۵۰، هر سه کشور ایران، ترکیه و عربستان وضعیت بسیار نامطلوبی دارند، هرچند کشور مصر وضعیت نسبتاً بهتری دارد. در شاخص عملکرد محیط زیستی کل، ترکیه نمره و رتبه بسیار نامناسبی ثبت کرده است. دو کشور ایران و مصر تقریباً نمره نزدیکی کسب کردهاند و کشور عربستان نمره و رتبه نسبتاً بهتری را ثبت کرده است./ تجارت نیوز