سازمان ملی مهاجرت؛ موج مهاجرت افغانها
- شناسه خبر: 4727
- تاریخ و زمان ارسال: 5 تیر 1402 ساعت 23:56
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
آرمان امروز – حمید رضا خالدی: جزئیات طرح سازمان ملی مهاجرت در حالی قرار است که امروز در مجلس مطرح و بررسی شود که «کلیات» آن در سال گذشته با اگر و اماهای فراوانی به تصویب رسید .
آن زمان منتقدان این طرح دلیل مخالفت خود را با تشکیل سازمان ملی مهاجرت در آن عنوان می کردند که این طرح تنها به دنبال قانونی کردن حضور میلیونها تبعه افغان در ایران، زمینهسازی برای تابعیت سیاسی آنها بدون هر گونه دغدغهای در خصوص مهاجرت سالانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار ایرانی متخصص و میلیونها ایرانی خارج از کشور است.
به اعتقاد کارشناسان، در طی سالهای گذشته نه تنها اراده جدی برای مقابله با ورود بیقاعده و غیر قانونی افغانها به ایران وجود نداشته و ندارد که دستگاههای اجرایی متولی امور با نادیده انگاشتن تعمدی آسیب های گسترده اجتماعی ، امنیتی ، سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی حضور بین ۸ تا ۱۰ میلیون تبعه افغانستان در ایران ، به سمت تسهیل ورود و اقامت آنها در ساختار اداری و اجرایی کشور هستند.
رویه ای که تصویب کلیات طرح تشکیل سازمان ملی مهاجرت در آبان ۱۴۰۱ نتیجه همین تفکر بود. کارشناسان منتقد این طرح مدعی اند که این طرح از سوی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی و با ترجمه ناقص قانون اقامت آلمان و بدون ملاحظه تفاوت های معنا دار شرایط اجتماعی ،اقتصادی و فرهنگی و حتی حجم جمعیت پناهجو در دو کشور ارائه و توسط برخی اعضای کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس شورای اسلامی دنبال شده است.
طرحی که با ادعای کنترل و ساماندهی حضور بیقاعده اتباع خارجی در ایران مورد تبلیغ قرار میگیرد اما در عمل و در بندهای داخلی ، بر پذیرش حداکثری جمعیت اتباع خارجی با حداقل های شرایط و شاخص های توسعه انسانی تاکید دارد و این در شرایطی است که کشور در معرض شدیدترین و نگران کننده ترین بحران فرار مغرها و مهاجرت نخبگان و متخصصان ایرانی قرار دارد.
آنها براین باورند که تغییر نام سازمان از “مهاجرت” به “اقامت” تنها دستاوردی که برای کشور به همراه دارد این خواهد بود که روند قانونی شدن پناهجویان افغان را نه تنها تسریع کند که سر و شکلی جدی به آن دهد. این منتقدان مدعی اند که سازمان اقامت پیش از آنکه حدود و ثغور قانونی آن توسط مجلس مشخص گردد مدتهاست که ذیل وزارت کشور با ریاست عبدالله مبینی چهره مورد وثوق حسن کاظمی قمی، سفیر ایران در افغانستان و با حکم احمد وحیدی، وزیر کشور آغاز به کار کرده است.
منتقدان این طرح همچنین با استناد به سخنان رئیس سازمان مبنی بر تداوم و گسترش سیاستهای درهای باز همچون صدور ۵ تا ۷ هزار ویزای گردشگری در روز از سوی دفاتر نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان در طول دو سال گذشته برای اتباع افغانستان، تمدید اتوماتیک ماه ۹ ماهه ویزاهای گردشگری، زیارتی، ملاقات و درمان و حذف جریمه های نقدی ورود و اقامت غیر قانونی در کشور و تقلیل آن به جریمه صرفا ۱۰۰ هزار تومانی برای سه ماه عدول از تمدید ویزا و پاسپورت مدعی اند که تشکیل چنین سازمانی تنها باعث تشدید سیل مهاجرت افغان ها و تسهیل آن خواهد شد.
از سویی گروهی دیگر از منتقدان بر این باورند که یکی از اصلی ترین دلایل ارائه این طرح، جلوگیری از کاهش جمعیت در کشور است که این روزها به شدت دولت و حاکمیت را نگران کرده است.
آنها این سیاست را صراحتا خلاف منویات رهبر معظم انقلاب در باب جمعیت و سیاستهای کلی نظام در حوزههای امنیت و جمعیت می دانند که بارها از جمله در سخنرانی ۱/۱/۱۳۹۷ صراحتا بر این نکته تاکید نموده اند که «جوان و نیروی انسانی چیزی نیست که یک کشور بتواند از خارج تامین کند بایستی خود آن کشور آن را تامین کند».
همچنین ایشان در بند ۱۳ سیاستهای کلی جمعیت بر «تقویت مولفههای هویتبخش ملی(ایرانی، اسلامی و انقلابی) و ارتقاء وفاق همگرایی اجتماعی در پهنه سرزمینی به ویژه در میان مرزنشینان و ایرانیان خارج از کشور» تاکید نمودهاند.
اقامت های پلکانی :راهکار یا معضلی دوباره
اما شاید مهمترین بخش بحث برانگیز این طرح به فصل «اقامت » آن برگردد.
فصلی که شرایطی را برای اقامت موقت، سه ساله و ده ساله و … پیش بینی کرده است. منتقدان این بخش مدعی اند که لحاظ شدن مواردی مانند حق مالکیت و یا حداقل سواد خواندن و نوشتن و یا امنیتزدایی طرح از پدیده مهاجرت و اتباع بیگانه، افزایش میل به ازدواج اتباع کشورهای افغانستان، ترکیه و عراق با زنان ایرانی، افزایش آسیب های اجتماعی و حتی قاچاق انسان از جمله مواردی است که در بخش اقامت این طرح می تواند به آسیبهایی جدی برای کشور بدل شود.
امیر محمود حریرچی، آسیب شناس در گفت و گو با خبرنگار «آرمان امروز» تلاش می کند تا به جنبه های مثبت و منفی این طرح اشاره کند. وی با ذکر اینکه افغان هایی که در ایران به سر می برند در واقع پناه جو هستند می گوید: همانطور که می دانید در سالهای گذشته اکثر افغان ها به صورت غیرقانونی وارد ایران می شدند یا درصد کمی از آنها به صورت قانونی در اردوگاه های کشور ما نگهداری می شوندتا بعد از طی مراحل قانونی وارد کشور شوند.
ضمن آنکه گروهی نیز به صورت قاچاقی وارد ایران می شوند تا به ترکیه بروند و از آنجا به سایر کشورها مهاجرت داشته باشند.
وی با ذکر اینکه هم اینک بسیاری از افغان ها در ایران به خاطر آنکه به صورت غیرقانونی زندگی می کنند، باحقوق و مزایایی کم به استثمار گرفته می شوند و در شرایطی بسیار بد زندگی می کنند. درحالی که این پناه جویان غیرقانونی حتی به انواع بیماری های واگیردار مبتلا هستند که می توانند سلامت کشور را به خطر اندازند. درحالیکه قبلا اینها در اردوگاه های مرزی قرنطینه می شدند.
این آسیب شناس تصریح می کند: در این میان باید به این نکته توجه داشت که اول از همه باید تکلیفمان را با طالبان مشخص کنیم و ببنیم برای مهاجرت افغان ها با چه راهکاری می توان آنها را کاهش داد.
وی با بیان اینکه در طرح یاد شده باید مهمترین توجه دولت به جذب نخبگان افغان باشد می گوید: همانطور که کشورهای توسعه یافته به دنبال جذب نخبگان ما هستند ما هم باید در این طرح رویکرد اصلی امان جذب این قشر باشد نه اینکه شرط داشتن سواد را ملاک جذب مهاجران بدانیم. این آسیب شناس اجتماعی با نقد عملکرد سازمان های بین المللی در مورد حمایت از ایران برای پناه دادن به افغان ها نیز می گوید: قبلا سازمان ملل همراهی ویژه ای برای برپایی اردوگاه های مرزی با ایران داشت اما الان مدتی است که دیگر خبری از این حمایتها نیست.
حریرچی با نقد بخش اقامت طرح یاد شده نیز می گوید: به هر حال نیروهایی که به عنوان مهاجر وارد ایران می شوند، از یکسری از امکانات و داشته های کشورمان استفاده می کنند. برای همین شهروندان و بخصوص حاشیه نشین ها حق دارند که سوال کنند؛ در حالیکه مردم خود ما در بسیاری از موارد از تامین حداقل های زندگی نیز ناتوان هستند، چرا باید دولت هزینه های گزافی برای مهاجران و پناه جویان بکند؟
در حقیقت خود این رویه می تواند بین مردم ما و مهاجران افغان تنش زا باشد.
این در حالی است که اگر کشورهای اروپایی مهاجر می پذیرند اولا تلاش می کنند تا نیروهای انسانی ماهر را جذب کنند و دوم اینکه مردم آن کشورها از حقوق و مزایای اولیه زندگی به خوبی برخوردارند و برای همین نسبت به اینکه دولت به مهاجران کمک هایی کند، مشکلی ندارند.
موضوعی که می تواند در کشور ما به بسیار حساس باشد و در این طرح به آن توجهی نشده است.
وی در پایان تصریح می کند: اگر واقعا با تشکیل چنین سازمانی به دنبال ساماندهی مهاجران هستیم باید اولا همه جوانب آن را بسنجیم و ثانیا به روابط دیپماتیک بین دو کشور هم توجه کنیم.
در واقع مردم حق دارند بپرسند چرا ما باید به مردم کشوری پناه دهیم که حتی حاضر نیست حق آبه ما را بپردازد.
اینها مواردی است که قبل از تصویب جزییات این طرح باید حتما به آن توجه کرد.