سرپاس مختاری به روایت روح الله خالقی
- شناسه خبر: 4276
- تاریخ و زمان ارسال: 31 خرداد 1402 ساعت 23:59
- نویسنده: خبرنگار آرمان
آرمان امروز : (۲ تیر) سالروز تولد، رکن الدین مختاری (سرپاس مختاری) است. مرحوم روح الله خالقی در سر گذشت موسیقی، حکایت جالبی در مورد رکن الدین مختاری دارد. وی از دوران کودکی خود چنین یاد می کند که شبهای تابستان که در حیاط بساط پهن می کردیم و پدرم هم در سفر بود، از همسایگی ما صدای روح بخش نوای سازی می آمد.وقتی من از مادرم پرسیدم که این چه سازی است گفت ویولن است و من ویولن را هم تا آن موقع ندیده بودم و به من توضیح داد که ویولن بر عکس کمانچه و تقریبا شبیه کمانچه است ولی بر عکس کمانچه زیر چانه میگذارند و ایستاده آن را می نوازند و به کمانش هم آرشه میگویند. مرحوم خالقی میگوید که من خیلی دوست داشتم وقتی بزرگ شدم، دستی به این ساز ببرم و کمانچه بنوازم. وی بسیار در مورد حال و هوای این ساز و صدای سازی که از خانه همسایه میآمد صحبت میکند و میگوید از مادرم در خواست کردم که به خانه این همسایه برویم و سازش را گوش کنیم و از او بخواهیم به من آموزش بدهد. مادرم پاسخ داد نه این همسایه ما از صاحب منصبان دولتی است و مشاغل بسیار بالایی دارد. خودش تفننی این ساز را میزند و هم به کسی آموزش نمی دهد و هم نمیپذیرد که با او رفت و آمد داشته باشیم. مرحوم خالقی میگوید که سال های سال گذشت و زمانی که من رفتم ویولن یاد گرفتم. بعدها فهمیدم که این همسایه ما رکن الدین خان مختاری بوده است. مرحوم رکنی خان مختار پسر مختار السلطنه یکی از رجال به نام دوره قاجاریه است و هم پدرش از رجال سیاسی بود و هم خودش بعدا در مشاغل دولتی و نظامی به درجات بسیار بالایی رسیده بود .روح الله خالقی، مختاری را در زمینه موسیقی یکی از تاثیر گذاران می داند و معتقد است همه هم دوره های رکن الدین مختاری هم بر این موضوع متفق القول هستند که ایشان یکی از استادان به نام موسیقی ایرانی و نوازندگی ویولن بوده است. رکن الدین ویولن را پیش حسین خان هنگ آفرین و مرحوم حسین خان اسماعیل زاده یاد گرفت و حتی مرحوم مشحون در تاریخی که در مورد موسیقی نوشته اشاره به این دارد که وی حتی به نت و اینها هم خیلی وارد نبود و نمی دانست ولی از ذوق بسیار سرشار و خوبی برخوردار بود و بسیار زیبا ویولن مینواخت. حتی از قول رضا محجوبی نقل میکند که رضا محجوبی که خودش یکی از اعجوبه های ویولن زدن و خودش یکی از استادان بود خیلی اعتقاد به ویولن زدن مختاری داشت . مرحوم درویش خان زمانی که شروع به نوشتن پیش در آمد و رنگ و تصنیف در موسیقی ایرانی میکند هم پای درویش خان رکن الدین خان مختاری هم به ساختن پیش در آمد و رنگ و تصنیف پرداخته و حتی پیش در آمد ها و تصنیف های رکن الدین خان را درویش خان به شاگردان خودش تعلیم میداده و از این باب بوده که تمامی ساخته های رکن الدین خان اشاعه پیدا کرده و خواستاران زیادی پیدا کرده و بین هنر جویان موسیقی جز آهنگ هایی بوده که همیشه نواخته میشده است. پیش درآمدهایی که رکن الدین خان ساخته از نظر ساختار ملودی و از نظر پروراندن ملودی بسیاری زیبا است؛ مثلا یک پیش در آمدی در ماهور دارد که با وزن سه چهارم سنگی شروع میشود و بعد تبدیل به دو چهارم میشود و مدلاسیون هایی که ایشان انجام میدهد واقعا در عهد خودش یکی از کارهای نو بوده است.