مردی ایستاده بر سواحل جنوب
- شناسه خبر: 12360
- تاریخ و زمان ارسال: 11 شهریور 1402 ساعت 23:52
- نویسنده: خبرنگار آرمان
آرمان امروز- رها معیری: تنها با نگاهی گذرا به تاریخ معاصر کشورمان، به این حقیقت پی می بریم که خلیج فارس به علت موقعیت جغرافیایی خاص همواره مطمع نظر انگلستان بود. در طول سالیان دراز بوشهر و بنادر واقع در ساحل تنگستان چندین بار در معرض هجوم قوای بحری و بری انگلیس قرار گرفت اما هر بار قوای انگلیس با مقاومت دلیرانه و چشمگیر رزمندگان تنگستان روبرو شد. در گذر زمان دلاورانی چون باقرخان تنگستانی، رئیسعلی دلواری و جمعی از همراهانشان برای حفاظت از مرزهای جنوب مردانه ایستادند. تاریخ پر فراز و نشیب ایران، حاصل خاطرات تلخ و شیرین است که هر کدام به نوبه خود دارای دلایل و شواهدی است و همه آن تلخی و شیرینی به ثبت رسیده است و بی شک قیام دلاوران جنوب به رهبری شهید رئیسعلی دلواری نیز یکی از خاطرات سراسر افتخار نه تنها برای استان بوشهر و تنگستانیها که برای ملت ایران است.
۲ماه پیش از اینکه قوای انگلیس بوشهر را اشغال کنند، ژنرال کاکس کنسول انگلیس در خلیج فارس، نامهای به مرحوم شیخ محمدحسین برازجانی روحانی متنفذ و مجتهد معروف دشتستان نوشت که جواب آن نامه انگیزه قیام رئیسعلی دلواری شد. کنسول انگلیس در این نامه از شیخ محمدحسین برازجانی خواسته بود که از نفوذ خود استفاده کرده و از هرگونه آشوب و قیام علیه اشغالگران جلوگیری کند و اینکه از دشمنی با دولت انگلیس نه تنها سودی عاید ملت ایران نخواهد شد، بلکه در صورتی که ایرانیان وارد جنگ شوند، انگلیس یک سوم خاک ایران را تصرف خواهد کرد. شیخ، در پاسخ به این نامه تمام مصیبتها را از طرف دولت انگلیس دانست و اعلام کرده بود که چنانچه عملیات انتقامجویانه علیه اشغالگران صورت بگیرد مسئولیت آن بر عهده انگلیسیها خواهد بود. رئیعلی، در نامههای متعدد به شیخ محمدحسین برازجانی از او برای جهاد و قیام علیه قوای انگلیس کسب تکلیف میکند که سرانجام مرحوم شیخ، صورتی از حکم جهادی که مراجع شیعه از نجف اشرف ارسال کرده بودند به ضمیمه حکم خود مبنی بر ضرورت جهاد با کفار انگلیسی و جلوگیری از رخنه آنها به بنادر جنوب، دشتی و تنگستان و لزوم همکاری خوانین این مناطق و بسیج مردم مسلمان برای رفتن به میدان جنگ صادر میکند و برای همه خوانین میفرستد. رئیسعلی همین که از حکم جهاد مرحوم شیخ برازجانی و دیگر مراجع دینی آگاهی مییابد، آماده نبرد با قدرت امپراتوری انگلیس میشود و مقدمات کار را در خانه سیدمحمدرضا کازرونی فراهم میسازد. رئیسعلی همراه دوستش خالو حسین دشتی در اوایل ماه رمضان ۱۳۳۳ ه. ق در عمارت حاج سیدمحمدرضا کازرونی، پس از مذاکراتی با وی آمادگی خود را برای دفاع از بوشهر و جلوگیری از پیشروی نیروهای انگلیسی اعلام میکند. رئیعلی پس از اظهار تشکر، قرآن مجید را میطلبد و همین که خادم، قرآن میآورد بر میخیزد و تعظیم میکند و با احترام تمام آن را روی میز جلو خود میگذارد، آنگاه رو به حاضران کرده و میگوید: «ای کلاما…! گفتار مرا شاهد باش. من به تو سوگند یاد میکنم که اگر انگلیسیها بخواهند بوشهر را تصرف و به خاک وطن من تجاوز کنند در مقام دفاع برآیم و تا آخرین قطره خون من بر زمین نریخته است، دست از جنگ و ستیز با آنان نکشم و اگر غیر از این رفتار کنم در شمار منکرین و کافرین به تو باشم، و خدا و رسول از من بیزار شوند.»
غیرت ایرانی را با پول نمی خرند
با کودتای ضد انقلابی لیاخوف روسی علیه مشروطه خواهان در سال۱۹۰۸ و استقرار دیکتاتوری محمدعلی شاه قاجار، کانون مقاومت علیه استبداد صغیر در بوشهر به وجود آمد که در مرکز آن روحانی برجستهای چون آیت ا… سید مرتضی علم الهدی قرار داشت. ایشان با همکاری رئیسعلی دلواری و همرزمانش از تنگستان و دشتی طی یک هجوم ناگهانی بوشهر را از وجود عناصر وابسته به دربار پاک کرده و اداره امور گمرک و انتظامات را عهدهدار شد. این اقدام بر دولت بریتانیا گران آمد و آنان برای تضعیف مشروطهخواهان و سلطه بر منافع اقتصادی جنوب ایران شروع به سرکوب عناصر انقلابی کردند. اما رئیسعلی مردی نبود که به آسانی از عقاید خود دست بردارد، به همین دلیل فعالیت گستردهای علیه منافع انگلیسی ها در جنوب ایران آغاز کرد و اقتصاد بازرگانی انگلیس را در بوشهر به خطر انداخت. انگلیسیها برای سرکوب رئیسعلی «احمد خان دریا بیگی» حاکم دست نشانده بوشهر را تحریک کردند که به دلوار حمله کند. احمدخان با پشت گرمی انگلیسیها چند بار به تنگستان و حوالی دلوار حمله کرد که این حملات با مقاومت شجاعانه رئیسعلی و یارانش دفع شد. احمدخان چند بار به دیدن رئیسعلی رفته و به او پیشنهاد داده بود که هر چقدر پول بخواهی میدهیم ولی دست از جنگ بردار و رئیسعلی به احمدخان گفت “برو به اربابهایت بگو ایرانی غیرت دارد و غیرت قیمت ندارد.” در آستانه جنگ جهانی اول نیروهای انگلیسی به بهانه حفظ نظم و امنیت آغاز به اشغال تدریجی جنوب ایران کردند. این حرکات برای رئیسعلی دلواری قابل تحمل نبود و آن را نقض آشکار حق حاکمیت ملی و استقلال ایران می دانست. به دنبال آن علمای جنوب ایران از جمله آیــــت ا.. سید عبدالحسین لاری و سید عبدا… بلادی بوشهری علیه قوای انگلیس واکنش نشان دادند و تمام مسلمانان را به نبرد با متجاوزان فرا خواندند. سرانجام به فرماندهی رئیسعلی و مبارزان تنگستانی و دشتی به قوای انگلیس در بوشهر حملهور شدند. رئیسعلی در یورشهای شبانه ضربات و تلفات مؤثری بر انگلیسیها وارد آورد. در یکی از این شبیخونها رئیسعلی ۲تن از افسران بلندپایه انگلیسی به همراه چند سرباز هندی را به هلاکت رساند. رئیسعلی در همه درگیریهایش با نیروهای انگلیسی، متأثر از ایمان دینی و اراده قلبی و با تکیه بر هوش نظامی و تجربه پارتیزانی خود، توانست موفقیتهای چشمگیری به دست آورد و خود را در نوک پیکان حمله دشمن قرار دهد. جنگهای دلوار، کوهکزی، شبیخون نیروهای مستقر در بهمنی و درگیریهای تنگک، همگی نقش مؤثر رئیسعلی در هدایت نیروهای جهادی و ایجاد مشکل برای انگلیسیها را به وضوح روشن و برجسته کرد. جنگ میان رئیسعلی و دلیران تنگستان از یک سو و انگلیسیها و خوانین متحد آنان از سوی دیگر به طور پیاپی و پراکنده ادامه یافت و انگلیسیها نتوانستند بر رئیسعلی و یارانش غلبه کنند؛ تا اینکه در گیرودار حمله انگلیسیها به بوشهر در دوازدهم شهریور ۱۲۹۴ ه.ش هنگامی که رئیسعلی در محلی به نام «تنگک صفر» قصد شبیخون به قوای انگلیسیها را داشت، دست بیگانه از آستین خودی بیرون آمد و از پشت مورد هدف گلوله یکی از همراهان خائن قرار گرفت و در دم به شهادت رسید.